Nhìn lại chặng đường 2 năm sống chung với ‘zero COVID-19’ của Trung Quốc

Theo tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP), mặc dù các biện pháp kiểm soát và kiểm dịch biên giới nghiêm ngặt đã giữ cho phần lớn an toàn, nhưng chiến lược ‘zero COVID-19’ đang gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của người dân dường như sẽ không sớm được gỡ bỏ.

Vào một ngày đông lạnh giá, tuyết phủ dày đặc bên ngoài cửa sổ, chưa đến 6 giờ sáng, nhưng bà Yan Xia vẫn luôn dậy và sẵn sàng bắt đầu phát trực tiếp từ căn nhà của mình ở một tỉnh cực bắc, lạnh nhất của Trung Quốc.

Bà sẽ cho người xem thấy cảnh tuyết rơi dày đặc phủ trắng ở quê hương bà, huyện Tuy Phân Hà, tỉnh Hắc Long Giang, giáp biên giới với Nga.

Bà cũng sẽ giới thiệu những món ăn địa phương mà du khách Nga yêu thích, những thị trấn biên giới sầm uất từng vô cùng nhộn nhịp, giờ đây đã trở nên vắng vẻ.

Bà Yan Xia, 46 tuổi, từng là chủ cửa hàng kinh doanh hút khách, giờ đây chỉ hy vọng có người truy cập vào cửa hàng trực tuyến bán đặc sản địa phương của mình.

Nhưng giờ đây, bà chỉ hy vọng một số người xem sẽ nhấp vào liên kết đến cửa hàng trực tuyến để mua một số đặc sản địa phương, như mộc nhĩ.

“Buổi sáng sớm, khi những người phát trực tiếp có ảnh hưởng vẫn chưa thức giấc, đó là khung thời gian tốt nhất để bán hàng của tôi. Tôi không có cơ hội bán hàng nếu họ bắt đầu phát trực tiếp vào giờ vàng. Hiện tại, đó là cách duy nhất để tôi kiếm tiền”, bà Yan nói.

Đã hai năm kể từ khi đại dịch COVID-19 khiến cuộc sống của một thị trấn nhỏ với chưa đầy 100.000 người bị đình trệ.

Những người sống tại Tuy Phân Hà, giống như bà Yan, đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi những hạn chế phòng dịch, đang cố gắng đưa cuộc sống trở lại đúng hướng nhất có thể, dù biết rằng sự gián đoạn này còn lâu mới chấm dứt.

Khi đại dịch lần đầu tiên bùng phát, Trung Quốc đã phản ứng nhanh chóng, với các biện pháp kiểm soát biên giới nghiêm ngặt và các biện pháp nội địa cứng rắn như khóa cửa và kiểm dịch nghiêm ngặt.

Tuy nhiên, hai năm trôi qua, những đợt bùng phát lẻ tẻ đang khiến giấc mơ tan biến nhanh chóng về sự nới lỏng quy tắc sau khi tiêm chủng ở mức độ cao.

Tính đến ngày 10/12 năm ngoái, hơn 82% dân số Trung Quốc đã được tiêm phòng đầy đủ, nhưng vẫn chưa có dấu hiệu nới lỏng.

Sự xuất hiện của biến thể Omicron có khả năng lây nhiễm cao càng xoá đi hy vọng đó.

Bà Yan chỉ là một trong số nhiều thương nhân địa phương có sinh kế bị ảnh hưởng. Thương mại xuyên biên giới không bền vững vì không có gì đảm bảo khi nào hàng hóa của cô có thể đến tay khách hàng và cuối cùng bà Yan đã không có thu nhập vào năm ngoái. Huyện Tuy Phân Hà cũng đã bị phong toả hai lần do sự bùng phát của COVID-19.

Yan biết bà phải tìm một cuộc sống thay thế. vào tháng 3 năm nay, Yan bắt đầu phát trực tuyến bán hàng, chủ yếu cho khách hàng trong nước. Hiện trang kinh doanh trực tuyến của bà có khoảng 200.000 người đăng ký.

“Đã hai năm trôi qua. Hàng hoá tồn vẫn chất đống trong kho. Tôi không thể chỉ ngồi và đợi biên giới mở cửa. Chúng tôi vẫn phải ăn để sống”, bà Yan nói và cho biết bán hàng trực tiếp là giải pháp duy nhất để kiếm sống.

Giới chức chính phủ và các chuyên gia y tế cộng đồng đã nhiều lần khẳng định Trung Quốc sẽ không từ bỏ chiến lược “không khoan nhượng” với COVID-19, và việc mở cửa biên giới không không chỉ phụ thuộc vào khả năng miễn dịch có được từ tiêm chủng mà còn cả tình hình đại dịch toàn cầu nói chung.

Giới chuyên gia phân tích Trung Quốc chưa có ý định loại bỏ “zero COVID-19” trong tầm nhìn và người dân trên khắp đất nước sẽ phải đối phó với sự gián đoạn trong một thời gian rất dài sắp tới.

Tại trung tâm công nghệ phía nam Thâm Quyến, cách Tuy Phân Hà khoảng 3.600 km, con gái 10 tuổi của anh King Li, vẫn chưa thể quay lại trường học.

Anh chia sẻ: “Con gái tôi rất dễ bị phân tâm trong lớp học trực tuyến. Cô bé không phải lúc nào cũng tập trung và có thể vừa học vừa chơi điện tử.

Đôi khi, cô bé không hoàn thành bài tập về nhà đúng hạn. Bé cũng không thể tham gia các hoạt động buổi ngoại khoá như khiêu vũ hay âm nhạc”, Li nói.

"Chúng tôi có thể đưa cô bé đi dạo mỗi ngày. Chúng tôi đã cố gắng đưa con đến các buổi họp mặt của học sinh ở Thâm Quyến, nhưng điều đó không giống với việc tham gia vào các hoạt động của trường,” Li nói.

Hầu hết các bạn cùng lớp của Jiayue cũng là học sinh xuyên biên giới như cô bé, những người hiện phải dựa vào dịch vụ dạy kèm trực tuyến do nhà trường cung cấp.

Nhưng Li không phải là người thích dạy kèm trực tuyến, bởi vì Jiayue không cư xử như cô ấy trong một lớp học thực sự. “Con gái tôi rất dễ bị phân tâm trong lớp học trực tuyến. Cô bé không phải lúc nào cũng chăm chú và có thể đang chơi trò chơi điện tử. Đôi khi bài tập về nhà của cô bé không được nộp đúng giờ,” anh nói.

Trên thực tế, Jiayue đã phải học lại một năm vì cô không theo kịp bài học ở trường thông qua các bài học trực tuyến.

Li cho biết có khoảng 30.000 trẻ em trong tình trạng tương tự ở Thâm Quyến và một số phụ huynh thậm chí đã thử đến các trường học địa phương nhưng số lượng có hạn.

Các bậc cha mẹ cũng đang cố gắng tìm lớp học để nhóm trẻ lại với nhau để mang lại cho chúng trải nghiệm giống như ở trường học, nhưng sự không chắc chắn về việc mở cửa biên giới sắp xảy ra khiến một khoản đầu tư như vậy có vẻ quá rủi ro.

Trung Quốc đã chứng kiến hàng chục đợt bùng phát trên khắp đất nước sau làn sóng dịch bệnh đầu tiên vào đầu năm ngoái.

Mặc dù cuộc sống ở những nơi không gần biên giới hoặc cảng hàng hoá đã trở lại mức bình thường nhất định, nhưng những quy tắc trước đại dịch đã biến mất.

Các hạn chế đi lại trong nước vẫn được áp dụng để đối phó với các đợt bùng phát lẻ tẻ trong một thời gian nhất định. Điều này đã thay đổi cách mọi người làm việc. Zhao Yandong, Giám đốc điều hành Công ty xúc tiến kỹ thuật số ở Bắc Kinh, đã hạn chế đáng kể việc đi lại.

Điều này không phải vì anh sợ mắc COVID-19, mà vì anh lo lắng sẽ gặp nhiều rắc rối với các quy định phòng dịch. Nếu có nguy cơ tiềm ẩn trở thành người tiếp xúc gần hoặc tiếp xúc gần thứ cấp với người nhiễm bệnh, thậm chí đang ở trong một thành phố đang bùng phát dịch bệnh, mọi người sẽ phải xếp hàng để xét nghiệm, cách ly bắt buộc hoặc bị mắc kẹt bởi các hạn chế đi lại.

“Tôi trở về từ Thạch Gia Trang, tỉnh Hà Bắc, trước khi một ổ dịch được phát hiện vào tháng Giêng. Vài ngày sau, tôi nhận được một cuộc gọi để đi kiểm tra,” Zhao nói.

“Không có vấn đề gì nhiều khi phải làm bài kiểm tra nhưng chính quyền Bắc Kinh hiện đã thông báo rằng cư dân của các thành phố có ổ dịch được báo cáo không thể quay trở lại thủ đô trong một thời gian. Quá rủi ro khi đi du lịch hiện nay với những đợt bùng phát đột ngột, điều này về cơ bản là rất có thể xảy ra ở mọi nơi trên đất nước”.

Các cuộc họp đã được chuyển sang trực tuyến và Zhao phải sử dụng điện thoại rất nhiều, nhưng một lợi ích là anh ấy có thể dành nhiều thời gian hơn cho gia đình của mình, anh ấy nói.

Đối với những cư dân nước ngoài, Trung Quốc có thể là một nơi sinh sống an toàn hơn trong đại dịch. Tuy nhiên, sự bất tiện của các hạn chế đi lại khiến một số người đang cân nhắc việc rời đi.

Dave, quản lý của một tổ chức phi chính phủ nước ngoài ở Bắc Kinh, cho biết: “Thật tuyệt khi tôi không phải lo lắng về virus và tôi rất vui vì tôi đã ở Trung Quốc trước khi có vaccine. Tuy nhiên, tôi mong rằng Trung Quốc sẽ thay đổi chính sách vì bây giờ chúng ta đã có vaccine giúp bệnh COVID-19 ít nguy hiểm hơn”, anh nói.

Dave đã ở Anh để đoàn tụ gia đình vào tháng 2 năm ngoái và phải đợi vài tháng trước khi Trung Quốc mở cửa lại biên giới cho những người có thị thực lao động hợp lệ.

Sau hai tuần cách ly khi đến nơi, anh ấy đã trở lại làm việc, nhưng bây giờ cảm thấy như đang bị mắc kẹt ở Trung Quốc.

Dave cho biết anh có thể về nước nhưng vì số lượng chuyến bay hạn chế nên chi phí rất đắt đỏ, việc cách ly cũng rất tốn kém.
Anh chia sẻ: “Virus có thể tồn tại cùng chúng ta mãi mãi. Trung Quốc có thể thấy không có vấn đề gì với việc đóng cửa biên giới, nhưng đối với tôi, việc không thể rời khỏi đất nước này và là một vấn đề lớn”.

Dave cũng nhận thấy các hạn chế trong nước đặc biệt nghiêm ngặt, và việc đi du lịch với tư cách là người nước ngoài trong thời gian xảy ra đại dịch COVID-19 rất rắc rối, đặc biệt là ở các thành phố nhỏ.

Anh ấy đã đến thăm một thời gian ngắn một tòa nhà ở Bắc Kinh, nơi sau đó hóa ra đã bùng phát dịch bệnh ba ngày trước. Sau đó anh ta phải vào cách ly trong hai tuần.

Một lần nữa, khi anh ấy đến tỉnh Vân Nam để nghỉ lễ, những người bạn Trung Quốc của anh ấy đã được miễn xét nghiệm COVID-19 nhưng không phải anh ấy, mặc dù hộ chiếu của anh ấy cho thấy rõ ràng rằng anh ấy đã không rời khỏi đất nước trong nhiều tháng.

Một lần, một người lạ đến gặp anh tại khu dân cư nơi anh sống để hỏi xem anh sẽ đi đâu. Anh ấy nói điều này là do anh ấy là người nước ngoài.

Tất cả những khó chịu nhỏ này cộng lại và đã củng cố mong muốn chuyển ra khỏi Trung Quốc của Dave. 

Anh cho biết: “Việc phải cách ly tại nhà trong hai tuần không phải là ngày tận thế. Không thể đi du lịch không phải là ngày tận thế. Không phải là tận thế để không làm điều này hay điều kia. Nhưng, khi bạn đặt tất cả chúng lại với nhau, nó đã trở nên quá nhiều ”.

(Tham khảo SCMP)