Nhà tài trợ đằng sau hai giải Nobel Hóa học và Y học 2020 là ai?

Li Ka Shing, 92 tuổi, bỏ học ở tuổi 12, nhưng thành tích học tập kém không ngăn cản người đàn ông giàu nhất Hong Kong này đóng vai trò quan trọng đằng sau thành công của hai người đoạt giải Nobel mới công bố trong tuần này.

Theo Nikkei Asian Review, Jennifer A. Doudna, người giành giải Nobel Hóa học nhờ phát triển công nghệ chỉnh sửa bộ gen CRISP/Cas9, là giáo sư và chủ nhiệm khoa tại Trung tâm Y sinh và Khoa học Y tế Li Ka Shing tại Đại học California, Berkeley. Cùng chia giải này với Doudna là đồng nghiệp Emmanuelle Charpentier.

Jennifer A. Doudna và Li Ka Shing ở Hong Kong năm 2014. Ảnh: Li Ka Shing Foundation.

Một bài đăng trên trang Facebook của Quỹ Li Ka Shing hôm 7/10, nói rằng Li đã "bật khóc" sau khi nghe thông báo về Doudna và Charpentier. "Ông ấy tin tưởng vào hướng nghiên cứu khoa học của họ và đã hỗ trợ nghiên cứu của họ từ năm 2010 và 2011", Quỹ Li Ka Shing cho biết.

Quỹ này cho biết thêm, Li cảm ơn hai nhà khoa học và nhóm nghiên cứu vì những nỗ lực của họ trong việc mang lại sự thay đổi và hy vọng cho thế giới.

Li Ka-shing, bên phải, cùng với David Cameron, khi đó là thủ tướng Vương quốc Anh, tại buổi khai trương Trung tâm Khám phá và Thông tin Y tế Li Ka-shing tại Đại học Oxford vào năm 2013. Ảnh: Reuters;

Năm 2014, Quỹ Li Ka Shing đã đóng góp 10 triệu USD cho một sáng kiến kỹ thuật gen tại Đại học California do bà Jennifer Doudna dẫn đầu. "Sáng kiến này của Giáo sư Jennifer Doudna đang đưa việc sửa đổi gen sang một trang mới", ông Li Ka Shing chia sẻ vào thời điểm đó.

Trong khi đó, Michael Houghton, một trong ba nhà khoa học được trao giải Nobel Y học năm nay cho nghiên cứu xác định loại virus gây ra bệnh viêm gan C, giữ chức giáo sư virus học do Li tài trợ tại Đại học Alberta, Canada. Houghton đồng thời là giám đốc của Viện Virus học ứng dụng Li Ka Shing tại Đại học Alberta. Viện này được thành lập vào năm 2010 thông qua khoản tài trợ 18,8 triệu USD từ Quỹ Li Ka Shing, cùng với cam kết trị giá 39 triệu USD từ chính quyền tỉnh Alberta.

Phát ngôn viên của Quỹ Li Ka Shing cho biết: “Những đóng góp của chúng tôi không chạy đua theo giải thưởng, mà muốn đầu tư vào các giải pháp mới cho những thách thức lớn của thế giới ngày nay”. Vị này chia sẻ thêm, tổ chức rất "vui mừng và phấn khởi" khi Michael Houghton đoạt giải.

Nói về quyết định tài trợ cho Viện Virus học ở Alberta, Li cho biết trong một tuyên bố vào thời điểm đó: "Công việc chống lại sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm thuộc về tất cả chúng ta và trong nỗ lực này, Đại học Alberta là người dẫn đầu trong việc nghiên cứu các bệnh do virus gây ra". Theo tỷ phú người Hong Kong, "không có nghi ngờ gì về việc Đại học Alberta sẽ tiếp tục đạt những kết quả xuất sắc trên nền tảng mới này."

Mối quan hệ của Li với vùng Alberta bắt đầu từ năm 1986, khi ông mua 43% cổ phần của công ty sản xuất dầu và khí đốt hiện có tên là Husky Energy và công ty này hiện vẫn là cổ phiếu chủ chốt trong đế chế kinh doanh của ông.

Theo Nikkei Asian, ông Li, người có giá trị tài sản ròng là 31,8 tỷ USD theo Chỉ số tỷ phú Bloomberg, khi còn nhỏ đã buộc phải nghỉ học do chiến tranh nhưng đã xây dựng được đế chế toàn cầu về cơ sở hạ tầng, bán lẻ, viễn thông, năng lượng và các doanh nghiệp bất động sản dưới tên CK Hutchison Holdings.

Quỹ mang tên ông - tập trung vào lĩnh vực y tế và giáo dục - không tiết lộ trị giá của mình, nhưng được công ty dữ liệu Wealth-X xếp hạng là quỹ đầu tư khoa học lớn thứ hai trên thế giới trong một báo cáo năm 2015. Ước tính đến lúc đó Quỹ Li Ka Shing đã tài trợ 8,1 tỷ USD, chỉ sau Quỹ Bill & Melinda Gates.

Trung tâm Đổi mới Nghiên cứu Y tế Li Ka Shing ở Alberta, Canada. Ảnh: Li Ka Shing Foundation.

Khi nghỉ hưu khỏi chức chủ tịch CK Hutchison và CK Asset Holdings hai năm trước, Ông Li, được truyền thông địa phương đặt biệt danh là Siêu nhân, cho biết ông sẽ chia tài sản của mình cho hai con trai Victor và Richard và quỹ của ông - mà ông thường gọi là "người con thứ ba".

Bên cạnh đó, ông còn tài trợ cho chương tình liên kết về y khoa giữa Đại học Alberta và Đại học Sán Đầu tại quê nhà Trung Quốc mà trước đó ông cũng đã đóng góp trong việc thành lập trường.

Ông chia sẻ: "Công cuộc chống lại sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm đều thuộc về trách nhiệm của tất cả chúng ta và trong nỗ lực này, Đại học Alberta dẫn đầu các nghiên cứu về những bệnh do virus gây ra."

Ngoài ra, ông Li còn tài trợ cho trung tâm nghiên cứu ung thư tại Đại học Cambridge; trung tâm thông tin sức khỏe tại Đại học Oxford; trung tâm tế bào gốc tại Đại học Yale; chương trình nghiên cứu viêm gan tại Đại học Stanford; cũng như các chương trình y tế tại Đại học Toronto, Cornell Đại học, Đại học California, Đại học Melbourne và Đại học Sydney. Nhiều chương trình này được tổ chức cùng nhau thành mạng lưới Liên minh Đông Tây.

Ngoài nền tảng của mình, Li còn tích cực đầu tư vào các công ty khởi nghiệp công nghệ y tế thông qua công ty đầu tư tư nhân Horizon Ventures.Công ty này cũng đã dẫn đầu và tham gia vào một loạt các vòng tài trợ giai đoạn đầu cho các công ty công nghệ y tế trên toàn cầu trong các lĩnh vực từ công nghệ tổng hợp DNA đến các thiết bị y tế dựa trên trí tuệ nhân tạo.