Người gửi rút tiền ồ ạt, các ngân hàng Myanmar bên bờ vực sụp đổ

Theo trang Asia Times, các ngân hàng tư nhân của Myanmar đang lâm vào tình trạng căng thẳng khi người gửi đổ xô rút tiền do lo ngại bất ổn chính trị cũng như nguy cơ rủi ro với nền tài chính và tình trạng thiếu hụt đồng nội tệ kyat.

Những dòng người xếp hàng dài trước các máy ATM là cảnh tượng diễn ra hàng ngày ở thủ đô thương mại Yangon, khiến các ngân hàng phải phát token hạn chế khoảng 25 người rút tiền mỗi ngày. Người dân thì phải xếp hàng từ 4 giờ sáng để được rút tiền.

Khi các ngân hàng áp đặt hạn chế và phí mới để ngăn việc rút tiền ồ ạt, nhiều người dân ở Myanmar đã lo ngại bất ổn chính trị có thể gây ra một cuộc khủng hoảng ngân hàng trong bối cảnh nền kinh tế địa phương suy thoái và các nước phương Tây áp đặt trừng phạt mới đối với các nhà lãnh đạo quân đội nước này.

Trên thực tế, cuộc chạy đua rút tiền khỏi ngân hàng đã bắt đầu ngay sau cuộc chính biến vào ngày 1/2 năm nay. Một phong trào phản đối chính quyền quân sự có tên CDM đã kêu gọi nhân viên ngân hàng đình công để phản đối. Trong những tuần sau đó, một cuộc phản đối của các chủ ngân hàng đã làm gián đoạn các hoạt động bình thường, thanh toán quốc tế và các dịch vụ tài chính khác.

Hạn chế rút tiền

Trước tình hình đó, trong một lá thư rò rỉ trên mạng vào ngày 5/3, Ngân hàng Trung ương Myanmar (CBM) viết rằng các ngân hàng từ chối mở cửa sẽ bị buộc phải chuyển một phần các tài khoản của họ cho quân đội và các thể chế nhà nước. 

Bức thư được công bố hai ngày sau khi lãnh đạo chính quyền quân sự Myanmar, Thống tướng Min Aung Hlaing, gặp gỡ các quan chức CBM. Các phương tiện truyền thông nhà nước do quân đội kiểm soát cũng cảnh báo các ngân hàng bất hợp tác sẽ đối mặt “các hành động pháp lý”.

Trong lá thư trên, CBM tuyên bố các ngân hàng không mở lại ít nhất 50% chi nhánh vào tuần thứ ba của tháng 3 sẽ bị phạt rất nặng. Kể từ đó, các ngân hàng lớn nhất của Myanmar, cụ thể như KBZ, AYA, CB và Yoma, đã mở lại phần lớn các chi nhánh.

Kể từ tháng 4, CBM áp dụng giới hạn 500.000 kyat (303 USD)/ngày đối với việc rút tiền ATM. Tuy nhiên, hầu hết các ngân hàng tự quyết định cắt giảm giới hạn tiền được rút từ ATM xuống còn 200.000 kyat (121 USD) hoặc ít hơn mỗi ngày, với giới hạn hàng tuần là 2 triệu kyat (1.215 USD) cho bất kỳ chủ tài khoản cá nhân nào.

Các nhà phân tích cho rằng các giới hạn rút tiền đó có thể xuất phát từ tình trạng thiếu hụt tiền giấy. Giesecke Devrient, một công ty của Đức cung cấp nguyên liệu thô để in tiền của Myanmar, hồi tháng 4 cho biết họ sẽ đình chỉ xuất khẩu nguyên liệu để phản đối cuộc đảo chính. Myanmar đã bắt đầu in đồng kyat với sự hỗ trợ của công ty này từ năm 1972.

Điều rõ ràng hơn là đồng kyat Myanmar đã mất giá mạnh kể từ sau cuộc chính biến. Vào cuối tháng 1, tỉ giá là 1.350 kyat/1 USD,  nhưng kể từ đó đã giảm mạnh xuống còn khoảng 1.600 kyat/1 USD.

Người dân Myanmar hiện đang tích trữ USD và vàng như nơi "trú ẩn" chống lại đồng kyat mất giá, mặc dù cả hai thứ đó đều thiếu hụt ở nước này.

Khó khăn chồng chất với các ngân hàng

Các ngân hàng tư nhân của Myanmar vốn đã gặp khó khăn từ trước cuộc chính biến. Đại dịch COVID-19 bùng phát ở nước này càng ảnh hưởng đến các ngân hàng vốn đã ở trong tình trạng “chênh vênh”. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) từng cảnh báo “dịch kéo dài sẽ làm tăng thêm rủi ro tín dụng và nhu cầu tái cấp vốn trong lĩnh vực ngân hàng”. Trong báo cáo vào tháng 1/2021, IMF cho rằng Myanmar “một chiến lược toàn diện để giải quyết các khoản vay kém hiệu quả”.