Ngày 26/12 - Đón chờ hiện tượng nhật thực một phần kéo dài hơn 3 tiếng

Ngày 26/12, người dân Việt Nam có cơ hội quan sát hiện tượng nhật thực một phần kỳ thú với tỉ lệ che phủ từ 30-67% (tùy địa điểm). Toàn bộ quá trình nhật thực một phần sẽ kéo dài hơn 3 tiếng. 

1. Nhật thực là gì?

Trái Đất quay quanh Mặt Trời và Mặt Trăng quay quanh Trái Đất. Thi thoảng ba thiên thể này sẽ dóng thẳng hàng nhau. Nếu như Mặt Trăng nằm giữa Mặt Trời và Trái Đất, chắn ánh nắng chiếu tới hành tinh của chúng ta, lúc đó sẽ diễn ra hiện tượng nhật thực. 

Mặc dù Mặt Trời lớn hơn Mặt Trăng khoảng 400 lần, nhưng khoảng cách từ Trái Đất chúng ta tới Mặt Trời lại xa gấp 400 lần khoảng cách tới Mặt Trăng, do đó khi nhìn từ Trái Đất, hai thiên thể dường như có cùng kích cỡ. Một sự xếp đặt kì diệu của tạo hóa!

Nguyên nhân xảy ra nhật thực: Nơi nào hoàn toàn nằm trong bóng tối (umbra) của Mặt Trăng sẽ xảy ra hiện tượng nhật thực toàn phần (Total eclipse), trong khi tại nơi chỉ nằm trong vùng nửa tối (penumbra) sẽ xảy ra nhật thực một phần (Partial Eclipse).  Nguồn: Tyler Morning Telegraph

Tùy thuộc vào vị trí tương đối giữa ba thiên thể Mặt Trời, Trái Đất, Mặt Trăng mà chúng ta thấy 3 kiểu nhật thực:

• Nhật thực toàn phần: xảy ra khi Trái Đất, Mặt Trăng, Mặt Trời nằm chính xác trên cùng một đường thẳng, và Mặt Trăng sẽ vừa vặn che kín Mặt Trời. Chúng ta chỉ có thể quan sát được kiểu nhật thực này ở những nơi nằm ở giữa vùng bóng tối (umbra) của Mặt Trăng. Bầu trời khi ấy sẽ tối sầm như chập tối vậy. 
• Nhật thực một phần: xảy ra khi Trái Đất, Mặt Trăng, Mặt Trời không thực sự nằm trên một đường thẳng. Khi ấy, Mặt Trăng chỉ chắn được một phần Mặt Trời.
• Nhật thực hình khuyên: xuất hiện khi Mặt Trăng cách xa Trái Đất nhất. Càng nằm cách xa Trái Đất thì trông Mặt Trăng càng nhỏ, do đó không hoàn toàn che khuất Mặt Trời mà chỉ như chiếc đĩa nhỏ đặt lên trên chiếc đĩa lớn hơn nằm ở phía sau là Mặt Trời. Kiểu nhật thực này tạo một đường viền trông như chiếc nhẫn bao quanh Mặt Trăng.

Từ trái qua phải là ba kiểu nhật thực: một phần, toàn phần và hình khuyên. Nguồn: whenisthenexteclipse

2. Nhật thực ngày 26/12/2019 sẽ diễn ra như thế nào?

Nhật thực ngày 26/12 tới đây là nhật thực hình khuyên, tuy nhiên ở Việt Nam chỉ quan sát được pha nhật thực một phần. Lần nhật thực hình khuyên này sẽ bắt đầu từ Ả rập Xê út, di chuyển qua Nam Ấn Độ, Bắc Sri Lanka, một phần Ấn Độ Dương, và Indonesia trước khi kết thúc ở Thái Bình Dương. Pha nhật thực một phần sẽ xuất hiện ở hầu hết châu Á và miền Bắc Australia.

Tại Việt Nam, người dân ở phía Nam sẽ quan sát được nhật thực một phần với tỉ lệ che phủ cực đại lớn hơn người phía Bắc. Cụ thể ở miền Nam, tỉ lệ che phủ có thể lên tới 67%, trong khi ở miền Bắc từ 30% cho tới dưới 40%.

Bảng dưới đây liệt kê tiến trình nhật thực cho 5 thành phố lớn tại Việt Nam. 

3. Làm thế nào để quan sát nhật thực an toàn?

NASA khuyến cáo rằng không được phép nhìn mắt trần vào Mặt Trời hoặc sử dụng các loại kính râm, kính chống nắng thông thường. Kính râm có thể giảm lượng ánh sáng nhìn thấy, nhưng không thể cản được tia cực tím cường độ cao.

Nguy hiểm hơn, tuyệt đối không được nhìn Mặt Trời qua các thiết bị quan sát như ống nhòm hoặc kính thiên văn nếu chưa gắn kính lọc phù hợp, vì ánh sáng Mặt Trời hội tụ có thể đốt cháy võng mạc chỉ trong tích tắc.

Cách an toàn để quan sát nhật thực là tạo một lỗ thủng nhỏ bằng đầu bút chì lên tờ giấy hoặc bìa cứng, sau đó để ánh sáng Mặt Trời chiếu qua lỗ lên màn hình tạm thời như là một mẩu giấy. Hình ảnh hiện lên trên màn hình quan sát tạm thời sẽ an toàn hơn cho mắt của bạn. 

Chuyên nghiệp hơn, bạn có thể tìm mua kính mắt nhật thực (eclipse glasses) – một thiết bị quan sát gọn nhẹ, trông khá giống kính râm nhưng đủ khả năng chặn bức xạ nguy hại từ Mặt Trời. Đối với ống nhòm hoặc kính thiên văn, bạn cần gắn thiết bị lọc ánh sáng chuyên dụng gọi là tấm lọc mặt trời (solar filter).

Nhưng ngay cả vậy thì việc quan sát Mặt Trời qua kính thiên văn vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro, đòi hỏi bạn cần cẩn thận trong suốt quá trình quan sát. 

Theo Hội Thiên văn Nghiệp dư Hà Nội (HAS)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin