'Lục địa đen' và nỗi ám ảnh COVID-19

Hiện ở châu Phi chỉ còn hai quốc gia nhỏ bé là Comoros và Lesotho chưa phát hiện ca nhiễm COVID-19, trong khi Nam Phi cùng 3 nước ở khu vực Bắc Phi như Ai Cập, Maroc và Algeria đang đứng đầu châu lục về số ca mắc và tỷ lệ tử vong do căn bệnh này. Nhiều nước châu Phi hiện có số ca nhiễm COVID-19 không đáng kể và thực sự thấp hơn rất nhiều nếu so với các tâm dịch như Mỹ, các nước châu Âu hay Trung Quốc.

Tuy nhiên, những con số trên không mô tả được hết bức tranh thực tế về nỗi ám ảnh COVID-19 ở “lục địa Đen”. Nói cách khác, sự bùng phát của dịch COVID-19 ở châu Phi diễn ra chậm hơn so với các châu lục khác, nhưng không có nghĩa là không nghiêm trọng và vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ khó lường.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã sớm đưa ra cảnh báo rằng hệ thống y tế ở châu Phi không được trang bị đầy đủ để đối phó với virus SARS-CoV-2 gây chết người nếu dịch COVID-19 lan rộng tại đây.

Với điều kiện y tế nghèo nàn, lạc hậu và nguồn lực tài chính của châu Phi như hiện nay, dịch COVID-19 được dự báo sẽ còn tiếp tục kéo dài dai dẳng và khó có thể sớm chấm dứt, thậm chí nhiều ý kiến còn cho rằng sau châu Âu và Mỹ, châu Phi sẽ là “điểm nóng” tiếp theo trên bản đồ dịch COVID-19 của thế giới.

Có thể hình dung rằng các nước phát triển như Mỹ, Italy, Tây Ban Nha, Pháp… với các hệ thống y tế được xem là hiện đại hàng đầu thế giới, nhưng vẫn đang bị tổn thương sâu sắc và lao đao vì dịch COVID-19.

Trong khi đó, châu Phi, vốn là nơi tập trung đa số các nước nghèo hoặc đang phát triển và hằng năm vẫn phải dựa vào nguồn viện trợ nước ngoài, hầu như không có khả năng chống đỡ nếu dịch COVID-19 bùng phát. Chưa kể châu Phi cũng là nơi đi kèm với mạng lưới y tế lạc hậu, phương tiện vệ sinh thiếu thốn.

Hậu quả của một ổ dịch với quy mô tương tự như ở Mỹ và châu Âu, khi xảy ra tại châu Phi, chắc chắn sẽ tàn khốc hơn nhiều. Đơn cử như tại Nigeria - đất nước có khoảng 200 triệu dân, bằng khoảng 2/3 dân số nước Mỹ - nhưng hiện có chưa đến 500 máy thở, so với khoảng 172.000 máy thở của Mỹ.

Hay ở thủ đô Mogadishu của Somalia, bệnh viện Martini hiện là cơ sở y tế duy nhất của nước này được dành cho việc điều trị các bệnh nhân mắc COVID-19, trong khi số ca nhiễm mới đang tăng lên từng ngày.

Theo thống kê của Liên hợp quốc (LHQ), châu lục với 1,3 tỷ dân này hiện cần tới 74 triệu bộ kit xét nghiệm COVID-19 và 30.000 máy thở chỉ trong năm nay để chống dịch. Tuy nhiên, 41 nước ở châu Phi mới chỉ có gần 2.000 máy thở và có tới 10 nước hiện hoàn toàn không có máy thở.

Ngoài ra, nhiều cơ sở y tế ở châu Phi thiếu cả giường bệnh chuyên dụng với các thiết bị dùng cho bệnh nhân mắc COVID-19, cũng như khẩu trang, găng tay, quần áo bảo hộ cho đội ngũ y, bác sĩ… WHO cho biết tỉ lệ giường bệnh ở châu Phi là gần 5 giường/1 triệu người, chênh lệch rất xa so với mức gần 4.000 giường bệnh/1 triệu người ở các nước châu Âu.

Do tình hình dịch bệnh hoành hành, hơn 70 nước trên thế giới đã ban hành các quy định hạn chế xuất khẩu vật tư, thiết bị y tế. Trong khi đó, châu Phi nhập khẩu trên 90% các loại thuốc men và thiết bị y tế.

Bên cạnh đó, hiện nhiều nước đã đóng cửa biên giới hoặc tạm dừng hoạt động giao thông đường không. Thực trạng này đã làm đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu, khiến cho cơ hội tiếp cận và nhập khẩu thiết bị y tế trở nên vô cùng khó khăn, thậm chí đối với nhiều nước châu Phi là “bất khả thi”. Nhiều nước chỉ còn cách trông chờ vào sự giúp đỡ của WHO hay một số tổ chức cứu trợ quốc tế.   

Không chỉ hạ tầng y tế  yếu kém, tại các nước nghèo và đang phát triển ở châu Phi, đội ngũ nhân viên y tế cũng thiếu hụt trầm trọng và chưa được đào tạo bài bản. Tỷ lệ bác sĩ ở châu Phi thuộc hàng thấp nhất thế giới, trung bình 1 bác sĩ/1.000 người dân, trong khi tỉ lệ này của Liên minh châu Âu (EU) là 37 bác sĩ/1.000 người dân.

Tại một số nước như Malawi, cứ 100.000 bệnh nhân mới có 2 bác sĩ, Mozambique là 2,6/100.000 bệnh nhân, trong khi theo tiêu chuẩn của WHO, phải có tối thiểu 20 bác sĩ trên 100.000 bệnh nhân.

Đối với châu Phi, tình trạng còn nghiêm trọng hơn nhiều ở những nơi mà giao tranh và xung đột vẫn đang diễn ra hằng ngày, hằng giờ; những nơi mà tình trạng thiếu thốn lương thực và trẻ em suy dinh dưỡng là “căn bệnh kinh niên”; những nơi quanh năm cần cứu trợ khẩn cấp của quốc tế để ngăn chặn nạn đói; những nơi ngay cả khi không có dại dịch COVID-19 thì cũng vẫn phải chống chọi triền miên với nhiều loại dịch bệnh thông thường khác.  

Số người nhiễm HIV tại “lục địa Đen” chiếm hơn 2/3 tổng số gần 38 triệu ca nhiễm trên thế giới, tức là cứ 25 người trưởng thành tại châu Phi thì có một người nhiễm HIV. Hơn 90% số ca mắc và tử vong do sốt rét là ở châu Phi. Mỗi năm, khoảng 2,7 triệu người châu Phi mắc bệnh tả và 95 nghìn người tử vong…

Hơn nữa, có một thực tế là biên giới trên bộ giữa một số nước châu Phi rất mờ nhạt, một số nơi chỉ có điểm thông quan hay cửa khẩu ở những trục đường chính. Điều này có nghĩa là virus SARS-CoV-2 có thể tiếp tục lây lan từ nước này sang nước khác một cách dễ dàng, và khó có thể xác định được nguồn gốc lây nhiễm hoặc khả năng cao nhiều trường hợp bị bỏ sót.

Nhiều khu vực ở châu Phi gặp khó khăn khi tiếp cận nguồn nước sạch và điều kiện vệ sinh không đảm bảo cũng sẽ khiến những nỗ lực ngăn chặn sự lây lan của dịch COVID-19 bị hạn chế. Các khu tập trung đông lao động nghèo, các khu ổ chuột chật chội ở châu Phi đang là điểm nóng đáng lo ngại.

Đối mặt với một đại dịch có sức tàn phá khủng khiếp như COVID-19, châu Phi sẽ dễ bị tổn thương hơn so với các nước phát triển, không chỉ là những hậu quả về y tế mà còn cả tình trạng mất an ninh, bất ổn xã hội xuất phát từ dịch COVID-19.

Châu Phi vốn đã chứng kiến rất nhiều cuộc xung đột, bạo lực hay dịch bệnh, và sẽ không quá lời khi cho rằng COVID-19 là một nguy cơ thực sự có thể dẫn đến những thảm họa nhân đạo đặc biệt nghiêm trọng, khi xung đột và dịch bệnh xảy ra cùng lúc.

Những bất ổn về kinh tế, tình trạng thất nghiệp tăng cao đột biến do dịch COVID-19 gây ra có thể làm nảy sinh sự thất vọng hay bất mãn trong dân chúng, làm gia tăng nguy cơ bất ổn xã hội, kéo dài các cuộc nội chiến, xung đột sắc tộc và thậm chí có thể dẫn tới các cuộc đảo chính - hiện tượng phổ biến ở nhiều nước châu Phi.

Những người lao động nghèo ở châu Phi đang là nhóm đối tượng dễ bị tổn thương và chịu ảnh hưởng nhiều nhất. Họ không chỉ có nguy cơ cao bị lây nhiễm bệnh do thiếu khả năng phòng chống COVID-19 mà còn có nguy cơ mất việc làm và thu nhập.

Thậm chí, với những đối tượng nghèo cùng cực, mối đe dọa đang thực sự đối mặt là có thể chết vì đói trước khi chết vì bệnh tật, bởi ngay cả khi chưa có COVID-19, khoảng 45 triệu người châu Phi đã phải trông chờ vào viện trợ lương thực khẩn cấp.

Hiện các nước châu Phi đã áp dụng nhiều biện pháp như giãn cách xã hội, hạn chế đi lại hay phong tỏa hoàn toàn. Tuy nhiên, vấn đề thực hiện giãn cách xã hội và đeo khẩu trang là một khó khăn mang tính đặc thù của châu Phi.

Đối với người lao động nghèo, ở nhà chống dịch là điều gần như không thể thực hiện được khi nó đồng nghĩa với không có thu nhập, không có bữa ăn hằng ngày. Hàng triệu người hằng ngày vẫn phải ra đường để mưu sinh và sử dụng các phương tiện công cộng. Ngoài ra, tại rất nhiều nước châu Phi - nơi công nghệ thông tin chưa phát triển bằng các châu lục khác, đại đa số người lao động vẫn phải đến công sở làm việc chứ không thể làm việc từ xa.

Chiếc khẩu trang – vật dụng tưởng chừng đơn giản và rẻ tiền được giới chức y tế khuyến cáo sử dụng, cũng là thứ xa xỉ và khó kiếm đối với nhiều người lao động nghèo. Có những nơi, giá tiền của một chiếc khẩu trang y tế dùng một lần tương đương, thậm chí còn đắt hơn một bữa ăn.

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh châu Phi (ACDC) cảnh báo dịch COVID-19 có thể gây ra cuộc khủng hoảng kép ở châu lục này, bao hàm cả lĩnh vực y tế, kinh tế cũng như an ninh. Theo ACDC, cộng đồng quốc tế vẫn chưa có hành động đầy đủ như mong đợi để hỗ trợ các quốc gia châu Phi đối phó với mối đe dọa của dịch COVID-19. Điều này được lý giải một phần là do vấn đề hạn chế nguồn lực khi đại dịch “không chừa một ai”.

Trong giai đoạn hiện nay, nguồn ngân quỹ từ WHO, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) hay Ngân hàng Thế giới (WB) đều phải chia sẻ và phân phối cho rất nhiều nơi bởi COVID-19 đã lây lan tới 210 quốc gia và vùng lãnh thổ.

WHO ước tính nếu không sớm tìm mọi cách ngăn chặn tốc độ lây lan của COVID-19, số ca nhiễm ở châu Phi có thể tăng vọt lên 10 triệu người trong vòng từ 3 - 6 tháng tới, và ít nhất 300.000 người sẽ tử vong. Thêm hàng chục triệu người sẽ bị đẩy vào tình trạng nghèo cùng cực, với những hậu quả thảm khốc kéo dài.

Điều này đòi hỏi những quyết sách mạnh mẽ, hành động nhanh chóng của chính phủ các nước khu vực trước khi quá muộn. Bên cạnh đó, một lần nữa châu Phi lại cần đến sự chung tay hỗ trợ của cộng đồng quốc tế để  “lục địa Đen” không bị bỏ lại phía sau trong cuộc chiến chống lại “kẻ thù vô hình” của cả thế giới.

Thống kê tình hình dịch bệnh COVID-19

VIỆT NAM

1405

CA NHIỄM

35

CA TỬ VONG

1252

CA PHỤC HỒI

THẾ GIỚI

73.924.637

CA NHIỄM

1.644.458

CA TỬ VONG

51.921.206

CA PHỤC HỒI

Nơi khởi bệnh	Nhiễm bệnh	Tử vong	Phục hồi
Đà Nẵng	412	31	365
Hà Nội	174	0	167
Hồ Chí Minh	144	0	123
Quảng Nam	107	3	101
Bà Rịa - Vũng Tàu	69	0	65
Khánh Hòa	64	0	29
Bạc Liêu	50	0	48
Thái Bình	38	0	35
Hải Dương	32	0	29
Ninh Bình	32	0	28
Đồng Tháp	24	0	21
Hưng Yên	23	0	22
Thanh Hóa	21	0	19
Quảng Ninh	20	0	20
Bắc Giang	20	0	20
Hoà Bình	19	0	19
Vĩnh Phúc	19	0	19
Nam Định	15	0	15
Bình Dương	12	0	12
Cần Thơ	10	0	10
Bình Thuận	9	0	9
Bắc Ninh	8	0	8
Đồng Nai	7	0	4
Quảng Ngãi	7	0	7
Hà Nam	7	0	5
Quảng Trị	7	1	6
Tây Ninh	7	0	7
Trà Vinh	5	0	5
Lạng Sơn	4	0	4
Hà Tĩnh	4	0	4
Hải Phòng	3	0	3
Ninh Thuận	3	0	2
Thanh Hoá	3	0	2
Phú Thọ	3	0	3
Đắk Lắk	3	0	3
Thừa Thiên Huế	2	0	2
Lào Cai	2	0	2
Thái Nguyên	1	0	1
Cà Mau	1	0	1
Kiên Giang	1	0	1
Bến Tre	1	0	1
Lai Châu	1	0	1
Hà Giang	1	0	1

Quốc Gia	Nhiễm bệnh	Tử vong	Phục hồi
United States	17.143.942	311.073	10.007.956
India	9.932.908	144.130	9.456.449
Brazil	6.974.258	182.854	6.067.862
Russia	2.734.454	48.564	2.176.100
France	2.391.447	59.072	179.087
Turkey	1.898.447	16.881	1.661.191
United Kingdom	1.888.116	64.908	0
Italy	1.870.576	65.857	1.137.416
Spain	1.771.488	48.401	0
Argentina	1.510.203	41.204	1.344.300
Colombia	1.444.646	39.356	1.328.430
Germany	1.378.518	23.692	1.003.300
Mexico	1.267.202	115.099	938.089
Poland	1.159.901	23.914	892.650
Iran	1.131.077	52.883	844.430
Peru	987.675	36.817	922.314
Ukraine	919.704	15.744	535.417
South Africa	873.679	23.661	764.977
Indonesia	636.154	19.248	521.984
Netherlands	628.577	10.168	0
Belgium	611.422	18.178	41.973
Czech Republic	594.148	9.882	516.786
Iraq	577.363	12.614	511.639
Chile	575.329	15.949	548.190
Romania	565.758	13.698	465.050
Bangladesh	495.841	7.156	429.351
Canada	475.214	13.659	385.975
Philippines	452.988	8.833	419.282
Pakistan	445.977	9.010	388.598
Morocco	403.619	6.711	362.911
Switzerland	394.453	6.295	311.500
Israel	363.287	3.030	340.145
Saudi Arabia	360.155	6.069	350.993
Portugal	353.576	5.733	280.038
Sweden	341.029	7.667	0
Austria	330.343	4.764	291.042
Hungary	288.567	7.381	83.940
Serbia	277.248	2.433	31.536
Jordan	265.024	3.437	226.245
Nepal	250.916	1.743	238.569
Ecuador	202.356	13.896	177.951
Georgia	198.387	1.922	167.281
Panama	196.987	3.411	164.855
United Arab Emirates	188.545	626	165.749
Azerbaijan	187.336	2.050	122.859
Bulgaria	184.287	6.005	87.935
Croatia	183.045	2.870	157.773
Japan	181.870	2.643	153.519
Belarus	164.059	1.282	141.443
Dominican Republic	155.797	2.367	121.323
Costa Rica	154.096	1.956	121.031
Armenia	150.218	2.556	128.694
Lebanon	148.877	1.223	104.207
Bolivia	147.716	9.026	126.720
Kuwait	146.710	913	142.599
Kazakhstan	143.735	2.147	128.218
Qatar	141.272	241	138.919
Slovakia	139.088	1.309	101.584
Guatemala	130.082	4.476	118.793
Moldova	128.656	2.625	111.314
Oman	126.835	1.480	118.736
Greece	126.372	3.785	9.989
Egypt	122.609	6.966	105.450
Ethiopia	117.542	1.813	96.307
Denmark	116.087	961	82.099
Honduras	114.943	3.001	52.392
Palestine	113.409	1.023	88.967
Tunisia	113.241	3.956	86.801
Myanmar	110.667	2.319	89.418
Venezuela	108.480	965	103.271
Bosnia Herzegovina	102.330	3.457	67.649
Slovenia	100.389	2.190	77.453
Lithuania	99.869	907	43.379
Paraguay	95.353	1.991	67.953
Algeria	93.065	2.623	61.307
Kenya	92.459	1.604	73.979
Libya	92.017	1.319	62.144
Bahrain	89.444	349	87.490
Malaysia	87.913	429	72.733
China	86.770	4.634	81.821
Kyrgyzstan	78.151	1.317	71.270
Ireland	76.776	2.134	23.364
Uzbekistan	75.396	612	72.661
Macedonia	74.732	2.169	50.852
Nigeria	74.132	1.200	66.494
Singapore	58.353	29	58.233
Ghana	53.386	327	52.048
Albania	50.000	1.028	25.876
Afghanistan	49.970	2.017	38.648
South Korea	45.442	612	32.947
El Salvador	42.397	1.219	38.481
Luxembourg	42.250	418	33.486
Montenegro	42.148	597	32.097
Norway	41.852	395	34.782
Sri Lanka	34.121	157	25.652
Finland	31.870	466	20.000
Uganda	28.168	225	10.005
Australia	28.056	908	25.690
Latvia	26.472	357	17.477
Cameroon	25.359	445	23.851
Sudan	21.864	1.372	12.667
Ivory Coast	21.775	133	21.335
Estonia	19.271	160	12.117
Zambia	18.428	368	17.487
Madagascar	17.587	259	16.992
Senegal	17.336	352	16.349
Mozambique	17.042	144	15.117
Namibia	16.913	164	14.981
Angola	16.362	372	8.990
French Polynesia	15.870	97	4.842
Cyprus	15.789	84	2.057
Congo [DRC]	14.597	358	12.773
Guinea	13.474	80	12.727
Maldives	13.392	48	12.760
Botswana	12.873	38	10.456
Tajikistan	12.777	88	12.212
French Guiana	11.906	71	9.995
Jamaica	11.875	276	8.212
Zimbabwe	11.522	310	9.599
Mauritania	11.431	236	8.248
Cape Verde	11.395	110	11.055
Malta	11.303	177	9.420
Uruguay	10.418	98	6.895
Haiti	9.597	234	8.280
Cuba	9.588	137	8.592
Belize	9.511	211	4.514
Syria	9.452	543	4.494
Gabon	9.351	63	9.204
Réunion	8.534	42	8.037
Guadeloupe	8.524	154	2.242
Hong Kong	7.804	123	6.439
Bahamas	7.698	164	6.081
Andorra	7.382	79	6.706
Swaziland	6.912	132	6.476
Trinidad and Tobago	6.900	123	6.204
Rwanda	6.832	57	6.036
Democratic Republic Congo Brazzaville	6.200	100	4.988
Malawi	6.080	187	5.659
Guyana	5.973	156	5.144
Nicaragua	5.887	162	4.225
Mali	5.878	205	3.697
Djibouti	5.749	61	5.628
Mayotte	5.616	53	2.964
Martinique	5.575	42	98
Iceland	5.571	28	5.401
Suriname	5.381	117	5.231
Equatorial Guinea	5.195	85	5.061
Aruba	5.079	46	4.911
Central African Republic	4.936	63	1.924
Somalia	4.579	121	3.529
Burkina Faso	4.300	73	2.940
Thailand	4.261	60	3.977
Gambia	3.785	123	3.653
Curaçao	3.699	11	1.889
Togo	3.295	66	2.821
South Sudan	3.222	62	3.043
Benin	3.090	44	2.972
Sierra Leone	2.451	75	1.853
Guinea-Bissau	2.447	44	2.378
Niger	2.361	82	1.329
Lesotho	2.307	44	1.398
Channel Islands	2.192	48	1.339
New Zealand	2.100	25	2.032
Yemen	2.085	606	1.384
San Marino	1.982	52	1.685
Chad	1.784	102	1.611
Liberia	1.676	83	1.358
Liechtenstein	1.579	21	1.366
Vietnam	1.405	35	1.252
Sint Maarten	1.269	26	1.111
Gibraltar	1.104	6	1.040
Sao Tome and Principe	1.010	17	952
Mongolia	918	0	384
Saint Martin	801	12	675
Turks and Caicos	771	6	741
Taiwan	749	7	612
Burundi	735	1	640
Papua New Guinea	729	8	601
Diamond Princess	712	13	699
Eritrea	711	0	564
Monaco	678	3	609
Comoros	633	7	606
Faeroe Islands	530	0	506
Mauritius	524	10	489
Tanzania	509	21	183
Bermuda	456	9	247
Bhutan	439	0	408
Isle of Man	373	25	344
Cambodia	362	0	319
Cayman Islands	302	2	277
Barbados	297	7	273
Saint Lucia	278	4	240
Seychelles	202	0	184
Caribbean Netherlands	177	3	166
St. Barth	162	1	127
Brunei	152	3	148
Antigua and Barbuda	148	5	138
Saint Vincent and the Grenadines	98	0	81
Dominica	88	0	83
Grenada	85	0	41
British Virgin Islands	76	1	72
Fiji	46	2	38
Macau	46	0	46
Laos	41	0	34
New Caledonia	37	0	35
Timor-Leste	31	0	30
Saint Kitts and Nevis	28	0	23
Vatican City	27	0	15
Falkland Islands	23	0	17
Greenland	19	0	18
Solomon Islands	17	0	5
Saint Pierre Miquelon	14	0	14
Montserrat	13	1	12
Western Sahara	10	1	8
Anguilla	10	0	4
MS Zaandam	9	2	7
Marshall Islands	4	0	4
Wallis and Futuna	3	0	1
Samoa	2	0	2
Vanuatu	1	0	1

Dữ liệu trên được thống kê theo nguồn https://corona.kompa.ai/, https://ncov.moh.gov.vn/

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin