Liệu Thủ tướng Shinzo Abe từ chức có thay đổi chính sách vĩ mô của thị trường Nhật Bản?

Chiều 28/8, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tuyên bố từ chức vì căn bệnh viêm đại tràng khiến ông lo ngại bản thân không thể hoàn thành nhiệm vụ. Theo Market Watch, động thái này đã gây ra tình trạng bán tháo trên thị trường chứng khoán Nhật Bản với Chỉ số Nikkei 225 NIK kết phiên hôm qua giảm 1,4%.

Đồng yên Nhật cũng tăng vọt, như thường xảy ra trong thời kỳ bất ổn trong nước. Đồng USD giảm 1,1% xuống 1 USD đổi được 105,41 yên. Với sự suy yếu so với đồng tiền Nhật Bản, gChỉ số Đô la Mỹ ICE DXY giảm 0,7%. Đây là thước đo của đồng bạc xanh so với một rổ gồm sáu đồng tiền lớn.

Chính sách “Abenomics” là gì?

Cựu Thủ tướng Shinzo Abe đã dẫn dắt Đảng Dân chủ Tự do (LDP) giành chiến thắng vào năm 2012 bằng cách thề rằng ông sẽ buộc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản tung ra các biện pháp kích thích tiền tệ mạnh mẽ cùng với việc tăng chi tiêu của chính phủ và nỗ lực giảm bớt các rào cản về quy định và sự kém hiệu quả kinh tế khác. Chính sách của ông được giới chuyên gia gọi là “Abenomics”.

Những nỗ lực đó nhận được nhiều đánh giá trái chiều từ các nhà kinh tế.

Ông Shinzo Abe nổi tiếng với chính sách vĩ mô "Abenomics". Ảnh: CNN

Shigeto Nagai, người đứng đầu bộ phận kinh tế Nhật Bản tại Oxford Economics, cho biết, trọng tâm của Abenomics đã trải qua một sự thay đổi đáng kể trong nhiệm kỳ của Abe. Ban đầu, đây được coi là một chính sách giảm nhẹ tâm lý “sốc và sợ hãi” đối với chính sách tiền tệ. Ông Abe đã thúc đẩy lợi nhuận và tâm lý doanh nghiệp thông qua việc làm suy yếu đồng yên. Tuy nhiên, đà giảm dần không thể tạo ra mức tăng lương đáng kể, khiến nhu cầu trong nước chững lại.

Sau khi Ngân hàng Trung ương Nhật Bản thiết lập kiểm soát đường cong lợi suất vào năm 2016, ông Abe đã ngừng thúc đẩy Ngân hàng Trung ương nới lỏng chính sách tiền tệ.

Ông Nagai cho biết, cựu Thủ tướng Nhật đã từ chối thực hiện các cải cách cơ cấu “gây đau đớn về mặt chính trị” trong tài chính công, lương hưu, hệ thống bảo hiểm y tế và chính sách di cư. Ông nói: “Người kế nhiệm Abe sẽ đối mặt với những vấn đề chưa được giải quyết và sẽ không có việc phải trì hoãn thêm nữa vì nhân khẩu học bất lợi (già hoá dân số - PV) sẽ bắt đầu tăng tốc trong những năm tới”.

Thị trường Nhật Bản sẽ thay đổi ra sao?

Về việc ông Shinzo Abe từ chức, các nhà kinh tế và nhà đầu tư nhận thấy có rất ít lý do cho bất kỳ sự thay đổi chính sách lớn nào của người kế nhiệm Abe, mặc dù thị trường có thể vẫn biến động trong giai đoạn chuyển đổi. Tuy nhiên, theo Chris Scicluna, nhà kinh tế tại Daiwa, những suy đoán về số phận của Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản Haruhiko Kuroda có thể tăng lên. Một số ứng cử viên tiềm năng kế nhiệm Abe đã kêu gọi làm rõ hơn về cách Ngân hàng Trung ương thoát khỏi chính sách tiền tệ siêu thích ứng mà họ cho rằng không hợp lý.

Thị trường Nhật Bản tuy có bán tháo trong thời gian đầu nhưng ít biến động về sau. Ảnh: Money

Nhưng Eva Sun-Wai, một nhà quản lý quỹ tại M&G Investments, cho biết, việc ông Abe theo đuổi việc nới lỏng tiền tệ và cải cách quy định vào đầu thập kỷ trước, đã định vị Nhật Bản là một trong số ít thị trường có lãi suất thấp và một khu vực ổn định trong thời kỳ bất ổn. “Hiện tại, với tỷ giá toàn cầu đã giảm theo mức của Nhật Bản, không có nhiều lý do để họ thay đổi mạnh mẽ các chính sách tiền tệ hoặc tài khóa”, bà nói.

Trong khi các nhà phân tích chủ yếu kỳ vọng các chính sách kinh tế của ông Abe sẽ được duy trì, những lo ngại về sự ổn định chính trị có thể làm biến động thị trường tài chính. Theo các nhà phân tích tại UBS Securitiesm thị trường đang lo ngại về việc nước Nhật sẽ quay về thời kỳ “thủ tướng luân phiên”, điều nfy có thể gây bất ổn. Trước nhiệm kỳ thứ hai của Abe, Nhật Bản đã trải qua một thời kỳ xoay vòng của sáu thủ tướng trong sáu năm.

Ai sẽ thay thế ông Abe?

The Wall Street Journal đưa tin, một cuộc bỏ phiếu, có thể là của các nhà lập pháp Đảng Dân chủ Tự do LDP hoặc các nhà lãnh đạo khác, dự kiến vào tháng tới. Mặc dù các nhà phân tích cảnh báo việc bầu ra thủ tướng mới có thể mất nhiều thời gian hơn.

Theo nhà kinh tế Chris Scicluna, người kế nhiệm ông Abe tiềm năng nhất là Shigeru Ishiba, cựu Bộ trưởng Quốc phòng, đồng thời là đối thủ hàng đầu của Abe trong Đảng Dân chủ Tự do. Ishiba cũng là người nổi tiếng nhất với công chúng trong số ứng cử viên kế nhiệm.

Shigeru Ishiba (bên phải) được xem là ứng cử viên hàng đầu thế chỗ ông Abe. Ảnh: SCMP.

Ngoài ra, các ứng cử viên tiềm năng khác bao gồm Bộ trưởng Quốc phòng Taro Kono, cựu Ngoại trưởng Fumio Kishida, Chánh văn phòng Nội các Yoshihide Suga, Bộ trưởng Kinh tế Yasutoshi Nishimura, Bộ trưởng Y tế, Lao động và Phúc lợi Katsunobu Kato, Bộ trưởng Ngoại giao Toshimitsu Motegi.