Kế hoạch sàng lọc đầu tư của Mỹ nhằm vào Trung Quốc 'đặt ra nhiều câu hỏi'

Hạ viện Mỹ ngày 4/2 đã thông qua "America Creating Opportunities for Manufacturing, Pre-Eminence in Technology and Economic Strength Act of 2022” (Đạo luật tạo cơ hội cho sản xuất, ưu việt về công nghệ và sức mạnh kinh tế năm 2022" viết tắt bằng tiếng Anh là "America COMPETES Act of 2022” (Đạo luật Cạnh tranh của Mỹ năm 2022) với 222 phiếu thuận và 210 phiếu chống.

Mục đích nhằm thúc đẩy nghiên cứu và sản xuất công nghệ cao, tăng cường khả năng cạnh tranh của Mỹ trước Trung Quốc và giảm bớt các vấn đề do thiếu hụt chip máy tính trên toàn cầu; đồng thời kêu gọi cơ quan hành pháp đổi tên cơ quan đại diện của Đài Loan tại Mỹ.

Theo dự luật này, Mỹ sẽ thành lập Quỹ chip, phân bổ 52 tỷ USD để khuyến khích khu vực tư nhân của Mỹ đầu tư vào sản xuất chất bán dẫn, v.v ...; ủy quyền chi 45 tỷ USD để cải thiện chuỗi cung ứng của Mỹ, tăng cường ngành chế tạo, ngăn ngừa tình trạng thiếu hụt các mặt hàng quan trọng và đảm bảo để nhiều sản phẩm loại này được sản xuất tại Mỹ.

Đạo luật cũng nhằm thúc đẩy nghiên cứu khoa học và đổi mới công nghệ của Mỹ, đồng thời đảm bảo khả năng cạnh tranh toàn cầu và địa vị lãnh đạo của Mỹ thông qua phát triển kinh tế, ngoại giao, nhân quyền và quan hệ đồng minh.

Taylor Loeb, một nhà phân tích tại Trivium China cho biết: “Cho rằng cứng rắn với Trung Quốc là vấn đề lưỡng đảng duy nhất hiện nay, tôi hoàn toàn mong đợi chế độ sàng lọc mới sẽ được áp dụng”.

“Mỹ muốn đa dạng hóa chuỗi cung ứng khỏi Trung Quốc, hoặc ít nhất là phát triển dự phòng. Về cơ bản, chế độ sàng lọc được thiết kế để thực hiện chính xác điều đó”.

Theo báo cáo của công ty nghiên cứu Rhodium Group và tổ chức phi lợi nhuận, có tới 43% vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của Mỹ vào Trung Quốc, tương đương 110 tỷ USD, từ năm 2000 đến năm 2019 sẽ được xem xét lại.

Charlie Vest, nhà phân tích nghiên cứu cấp cao tại Rhodium Group, cho biết mặc dù có rất nhiều sự quan tâm đến một chế độ đầu tư ra nước ngoài mới, nhưng “vẫn chưa rõ nó có thể diễn ra theo hình thức nào”.

Vest cho biết ngôn ngữ của hành động “để lại nhiều câu hỏi về quy trình, phạm vi và việc thực hiện”.

"Vì những vấn đề chưa được giải quyết này, ngay cả một Quốc hội Mỹ cứng rắn với Trung Quốc cũng có thể chọn loại bỏ ngôn ngữ đó ra khỏi dự luật cuối cùng."

Luật sư WilmerHale Jason Chipman và Marik String nói với Bloomberg Law: Trong số các hạng mục thuộc “khả năng quan trọng của quốc gia” trong dự thảo luật là vật tư y tế và thuốc men , thiết bị bảo vệ cá nhân, cơ sở hạ tầng quan trọng, công trình quan trọng sau thảm họa tự nhiên hoặc do con người tạo ra và hoạt động nghiêm trọng của vũ khí và hệ thống thu thập thông tin tình báo.

Luật mới đặt tâm điểm chú ý trở lại sự tách biệt giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, vốn bắt đầu dưới thời chính quyền ông Trump và tiếp tục dưới thời chính quyền ông Biden, một phần do hậu quả của đại dịch COVID-19.

Matthew Kroenig, Phó giám đốc tại Trung tâm Chiến lược và An ninh Scowcroft tại Hội đồng Đại Tây Dương, cho biết sẽ có một "sự tách biệt có chọn lọc" giữa Mỹ và Trung Quốc về một số an ninh quốc gia quan trọng, công nghệ, y tế, sản phẩm năng lượng và chuỗi cung ứng.

Ông nói: “Mối quan hệ Mỹ-Trung sẽ không quay trở lại thời kỳ trước và luật về chế độ sàng lọc vốn FDI sẽ ra đời,” ông nói, trích dẫn một hướng dẫn kiểm soát xuất khẩu trước đây đã được Quốc hội Mỹ thông qua và bị lật tẩy đến Bộ Thương mại Mỹ để thực thi.

Christopher Smart, trưởng chiến lược gia toàn cầu và là người đứng đầu Viện đầu tư Barings, cho biết Trung Quốc đã trở thành một “vấn đề chính trị” ở Mỹ, nhưng ông cũng nhấn mạnh tầm ảnh hưởng của các doanh nghiệp Mỹ trong bối cảnh mối quan hệ Mỹ-Trung ngày càng xấu đi.

Ông nói: “Luôn có một số lý do để một số người trong Quốc hội có hành động cứng rắn. "Nhưng các công ty sẽ đẩy lùi để khuyến khích một mối quan hệ tốt hơn."

Eric Zheng, chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ (AmCham) ở Thượng Hải, cho biết “các tiêu chí mơ hồ” của luật được đề xuất có thể làm chậm lại các doanh nghiệp Mỹ và khiến họ kém cạnh tranh hơn.

“Theo một cuộc khảo sát của AmCham Thượng Hải, 53% các công ty thành viên của nó sản xuất hoặc cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ tại Trung Quốc cho thị trường Trung Quốc,” ông nói.

“Mỹ có công nghệ trong khi Trung Quốc là nơi tuyệt vời để thương mại hóa công nghệ đó”.

Ông Zheng cho biết những nỗ lực của Washington nhằm cô lập Trung Quốc sẽ không hiệu quả vì nước này có thể quay sang nơi khác, kể cả sang châu Âu, để có được các công nghệ tương tự hoặc phát triển công nghệ của riêng mình.

Đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai cho biết vào đầu tháng này trong chuyến đi đến Singapore rằng Mỹ đang tìm cách thiết lập lại quan hệ thương mại với Trung Quốc thay vì tìm kiếm một "chia tay", sau một phiên điều trần quốc hội, trong đó bà nói rằng các cuộc thảo luận với Bắc Kinh đã trở nên "cực kỳ khó khăn”.

Clark Packard, nhà nghiên cứu tại Viện Cato cho biết: “Tôi nghĩ rằng sự tách biệt thực sự của nền kinh tế Mỹ và Trung Quốc sẽ không xảy ra, ít nhất là không phải trong tương lai gần”.

"Bất chấp những căng thẳng, có một lượng lớn thương mại và đầu tư vẫn diễn ra giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc."

Theo cơ sở dữ liệu Statista, thương mại hàng hóa của Mỹ với Trung Quốc đạt khoảng 657 tỷ USD vào năm ngoái, tăng từ 17,5% so với năm 2020.

Trong ngắn hạn, các nhà phân tích cho rằng việc cắt giảm hoặc xóa bỏ thuế nhập khẩu nhiều hơn đối với hàng hóa Trung Quốc là một cách để giảm bớt áp lực lạm phát ở Mỹ, nhưng việc chiến sự giữa Nga-Ukraina đã khiến tình hình thêm phức tạp.

Ông Stephen Orlins, chủ tịch tại Ủy ban Quốc gia về Quan hệ Mỹ - Trung Quốc cho biết: “Nếu Trung Quốc cung cấp thiết bị quân sự cho Nga, tiến trình về bất kỳ vấn đề nào trong mối quan hệ Mỹ-Trung sẽ rất khó khăn.

“Nếu Trung Quốc đóng một vai trò mang tính xây dựng, thì việc cải thiện một loạt các vấn đề là hoàn toàn có thể.”

(Nguồn: SCMP)