Jacques Brel, ông hoàng dòng nhạc hiện thực

Jacques Brel sinh ở Schaarbeek, Bỉ. Từ những ngày học ở trường phổ thông, ông đã rất mê diễn kịch. Năm 1951 Jacques Brel cưới vợ và có một con gái. Từ năm 1952, ông bắt đầu sáng tác những bài hát cho những buổi dạ hội.

Năm 1953 ra đĩa hát đầu tiên. Năm 1953 Jacques Brel sang Paris theo lời mời của Jacques Canneti, người đánh giá cao tài năng của Brel qua những bài hát do ông sáng tác. Năm 1955, cả vợ và con gái cùng chuyển sang sống cùng Brel ở Paris.

Nhiều nghệ sĩ chịu nhiều ảnh hưởng của ông, nhưng vẫn chưa có một tài năng nào có thể soán ngôi của Brel, ông hoàng dòng nhạc hiện thực.

Năm 1956 Jacques Brel bắt đầu cộng tác với các nghệ sĩ Gérard Jouannest và Francois Rauber, biểu diễn trong các buổi hòa nhạc. Từ năm 1958 thường xuyên biểu diễn ở các nhà hát uy tín nhất của Paris. Năm 1966, Jacques Brel quyết định rời sân khấu. Ngày 16/5/1967 ông tổ chức buổi hoà nhạc chia tay.

Những bài hát bất hủ như Amsterdam, La chanson des vieux amants, Quand on a que l’amour, Ne me quitte pas (If you go away) do đã có hàng trăm, thậm chí hàng ngàn phiên bản trong rất nhiều thứ tiếng (trường hợp của If you go away), cho nên giai điệu tưởng chừng là dễ hát nhưng thật ra không dễ một chút nào. Làm sao tìm được một lối trình bày mới hay ít ra diễn đạt một cách khác, khi biết bao nghệ sĩ đi trước đã từng làm.

Về điểm này, có thể xem như là đã thành công phần trình bày của các nghệ sĩ xuất thân hay gợi hứng từ dòng nhạc jazz. Ca sĩ Zaz có sở trường hát nhanh, cô thổi sức sống vào tiết mục biểu diễn của mình (bài Bruxelles) khi chọn lối hoà âm theo điệu nhạc jazz skiffle (một thể loại có từ những năm 1950, phối hợp nhạc jazz với nhạc folk) với đặc điểm luôn sử dụng các vật dụng đời thường để biến thành những ‘‘nhạc cụ’’ tùy hứng, tạo ra những âm thanh khác biệt với nhạc khí truyền thống.

Còn Thomas Dutronc con trai của Françoise Hardy & Jacques Dutronc trung thành với dòng nhạc du mục đã cố tình làm cho nhịp điệu bài hát (Vesoul) chậm lại để đan xen vào đó rất nhiều nốt nhạc phá cách. Phiên bản của anh coi vậy có phần xuất sắc hơn cả bài hát của Maurane.

Trong giới yêu nhạc Pháp, hầu như ai cũng đều biết đến "Amsterdam", bản nhạc nổi tiếng của Brel, với giai điệu gợi hứng từ "Greensleeves", bài dân ca truyền thống của người Anh nổi tiếng từ năm 1580 và thịnh hành trong nhiều thế kỷ. Với sự hợp tác của công ty Diggers Factory với Cơ quan lưu trữ tài liệu Âm thanh và Hình ảnh INA của Pháp.Một phiên bản chưa từng được phổ biến này được phát hành trên đĩa nhựa Maxi 45 vòng vào ngày 13 tháng Tư vừa qua, còn được gọi là Record Store Day trong tiếng Pháp gọi là Disquaire Day, chủ yếu dành cho giới sưu tầm đĩa nhựa.

Jacques Brel mất ở Bobigny, ngoại ô Paris sau một thời gian bị bệnh kéo dài và mai táng tại đảo Marquesas.

Phiên bản nổi tiếng nhất của bài "Amsterdam" từng được Jacques Brel biểu diễn lần đầu tiên vào ngày 16 tháng 10 năm 1964 tại nhà hát Olympia. Buổi trình diễn hôm ấy được ghi âm để phát sóng trực tiếp trên đài phát thanh Europe 1, đây là bản ghi âm được phát sóng thường xuyên nhất, và được xem như là phiên bản "chính thống" duy nhất của nhạc phẩm Amsterdam, nam danh ca người Bỉ không bao giờ ghi âm bài này trong phòng thu.

Chưa đầy một năm sau, vào mùa hè năm 1965, Jacques Brel đang ở trên đỉnh cao vinh quang, đã tham gia chương trình biểu diễn trực tiếp tại Đài Phát thanh Quốc gia Maison de la Radio. Trong buổi trình diễn ấy, Brel đã hát bốn ca khúc : "Le Plat Pays", "Ne me quitte pas", "Au Suivant" và "Amsterdam" với phần nhạc đệm khác hẳn, không dùng đàn phong cầm (accordion), mà chỉ có piano (Gérard Jouannest) và contrebasse (Pierre Sim). Phần ghi âm này sau đó do không được phát hành trên băng đĩa, đã dần dần bị chìm vào quên lãng.

Gần đây, cơ quan INA theo yêu cầu của công ty Diggers Factory, đã cho xuất bản các tài liệu quý hiếm được cất giữ trong kho lưu trữ của mình. Các đĩa nhựa ở đây được phát hành giới hạn (700 bản) và được đánh số hẳn hoi, điều này ít có giá trị về mặt lịch sử, nhưng lại quan trọng đối với giới sưu tầm.

Đĩa nhựa này của Jacques Brel bổ sung cho bộ sưu tập gồm các bài hát ít được phổ biến của Dalida, Barbara và Léo Ferré. Nghe lại những ca khúc bất hủ của Jacques Brel, ta sẽ nhận thấy ngay là bốn thập niên sau ngày ông mất, có rất nhiều nghệ sĩ chịu nhiều ảnh hưởng của ông, nhưng vẫn chưa có một tài năng nào có thể soán ngôi của Brel, ông hoàng dòng nhạc hiện thực.

Từ năm 1967 Jacques Brel chuyển sang đóng phim và đạo diễn phim. Với điện ảnh, Jacques Brel cũng đạt đến đỉnh cao với nhiều bộ phim nổi tiếng do ông đóng vai chính. Nhiều bộ phim do ông đạo diễn cũng được đánh giá cao.

Ngoài âm nhạc (chủ yếu nổi tiếng là một người viết phần lời xuất sắc) và điện ảnh, Jacques Brel còn là một nhà thơ nổi tiếng của Bỉ và Pháp. Ông mất ở Bobigny, ngoại ô Paris sau một thời gian bị bệnh kéo dài và mai táng tại đảo Marquesas.

Phiên bản nổi tiếng nhất của bài "Amsterdam" từng được Jacques Brel biểu diễn lần đầu tiên vào ngày 16 tháng 10 năm 1964 tại nhà hát Olympia. Nguồn: Youtube

(tổng hợp)