Hậu COVID-19: Cơ hội xuất khẩu tôm cho doanh nghiệp Việt Nam

Theo Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam, xuất khẩu tôm Việt Nam tháng 4/2020 tiếp tục tăng 5,8% đạt 244,2 triệu USD. Lũy kế 4 tháng đầu năm nay, xuất khẩu tôm đạt 872,8 triệu USD, tăng 2,9% so với cùng kỳ năm 2019.

Việc cơ bản đẩy lùi được dịch bệnh COVID-19 tại Việt Nam góp phần giúp các doanh nghiệp tôm Việt Nam có khả năng cạnh tranh cao hơn so với các nguồn cung đối thủ khác như Ấn Độ, Ecuador – những nước cho tới nay vẫn còn phải đang gồng mình chống chọi với COVID-19 mà chưa thể quay lại với hoạt động sản xuất bình thường.

Tháng 4/2020, xuất khẩu tôm Việt Nam sang hầu hết các thị trường nhập khẩu chính đều tăng. Giá tôm nguyên liệu và xuất khẩu tôm của Việt Nam có phần tích cực hơn so với các tháng trước đó. Tồn kho tại các thị trường lớn không nhiều. Nhu cầu tiêu thụ tôm tại các nhà hàng, khách sạn giảm nhưng tăng tại siêu thị và hệ thống bán lẻ vì xu hướng mua về nhà chế biến trong thời kỳ dịch bệnh COVID-19.

Sản xuất tôm từ các nguồn cung chính của thế giới như Ấn Độ, Ecuador, Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia…đều đang gặp khó khăn do tác động của dịch COVID-19. Do dịch bệnh diễn biến khó lường, Chính phủ Ấn Độ kéo dài phong tỏa đến hết tháng 5/2020, điều này khiến chuỗi cung ứng tôm bị đứt gãy. Nuôi tôm Ấn Độ gặp khó khăn từ khâu con giống đến vấn đề đầu ra, nhà máy chế biến thiếu công nhân, giá tôm và sản lượng tôm sụt giảm mạnh.

Cơ hội xuất khẩu tôm Việt Nam.

Ecuador cũng phải đối mặt với những thách thức tương tự Ấn Độ do COVID-19. Tâm dịch Covid hoành hành ở trung tâm sản xuất tôm chính của nước này khiến hoạt động sản xuất và xuất khẩu tôm của nước này phải chịu tác động mạnh.

Tôm nuôi Trung Quốc đang bị virus CIV-1 tấn công, gây thiệt hại không nhỏ. Indonesia, Thái Lan cũng bị tác động ít nhiều từ đại dịch. Đây cũng là cơ hội cho xuất khẩu tôm của Việt Nam nếu đảm bảo được nguồn cung nguyên liệu.

Nhật Bản vẫn duy trì là thị trường nhập khẩu tôm lớn nhất của Việt Nam, chiếm 20,7% tổng giá trị xuất khẩu tôm Việt Nam đi các thị trường. Sau khi giảm nhẹ trong tháng 3/2020, trong tháng 4/2020, xuất khẩu tôm Việt Nam sang Nhật Bản tăng 19% đạt 48,6 triệu USD. Lũy kế 4 tháng đầu năm nay, xuất khẩu tôm Việt Nam sang thị trường này đạt 180,5 triệu USD, tăng 11% so với cùng kỳ 2019.

Theo số liệu thống kê nhập khẩu tôm của Nhật Bản từ Trung tâm Thương mại Thế giới, 3 tháng đầu năm nay, Nhật Bản giảm mạnh nhập khẩu tôm từ Thái Lan, tăng nhập khẩu từ Indonesia, Việt Nam, Ấn Độ.

Tăng trưởng kinh tế Nhật Bản quý I/2020 giảm 3,4% và dự kiến tiếp tục giảm trong quý II/2020, điều này sẽ có tác động phần nào tới nhu cầu nhập khẩu tôm của Nhật Bản trong quý II/2020.

Mỹ, thị trường nhập khẩu tôm lớn thứ 2 của Việt Nam, nhập khẩu 158,7 triệu USD các sản phẩm tôm từ Việt Nam trong 4 tháng đầu năm nay, tăng 17% so với cùng kỳ năm ngoái. Riêng trong tháng 4/2020, xuất khẩu tôm Việt Nam sang Mỹ tăng 14% đạt hơn 43,2 triệu USD.

Mỹ là thị trường duy nhất, ghi nhận mức tăng trưởng dương về nhập khẩu tôm Việt Nam trong cả 4 tháng đầu năm nay. Nhu cầu nhập khẩu tôm vào Mỹ từ Việt Nam tăng ổn định là do nhập khẩu tôm vào Mỹ từ Ấn Độ, Ecuador giảm. Cả 2 nguồn cung này cho Mỹ đều đang gặp khó khăn do COVID-19 gây ra.

Xuất khẩu tôm Việt Nam sang EU 4 tháng đầu năm nay đạt gần 123 triệu USD, giảm 7,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Riêng trong tháng 4/2020, xuất khẩu tôm Việt Nam sang 2 thị trường nhập khẩu chính trong khối (Hà Lan và Bỉ) đã tăng trưởng dương sau khi giảm trong tháng 3.

Tháng 4/2020, Trung Quốc lần đầu tiên tăng nhập khẩu tôm từ Việt Nam sau khi sụt giảm liên tục trong 3 tháng trước đó. Tháng 4/2020, xuất khẩu tôm Việt Nam sang Trung Quốc đạt 39,2 triệu USD, tăng 16,6% so với tháng 4/2019. Xuất khẩu tôm Việt Nam sang thị trường này trong 4 tháng đầu năm nay đạt 108,8 triệu USD, giảm 15,5% so với cùng kỳ năm ngoái do giảm mạnh trong 3 tháng đầu năm.

Nhu cầu nhập khẩu tôm của Trung Quốc trong quý II/2020 dự kiến phục hồi do nước này đã dần khống chế được dịch COVID-19, nhiều doanh nghiệp Trung Quốc đã quay trở lại sản xuất trong khi nguồn cung tôm nội địa của Trung Quốc bị hạn chế do dịch bệnh trên tôm nuôi.

Xuất khẩu tôm Việt Nam được dự báo có nhiều cơ hội xuất khẩu hậu COVID-19 khi các đối thủ chính như tôm Ấn Độ, Ecuador và Thái Lan bị đình trệ bởi lệnh phong tỏa quốc gia, đơn hàng dịch chuyển sang Việt Nam sẽ nhiều hơn. Hiệp định EVFTA sắp có hiệu lực sẽ giúp ngành tôm Việt cạnh tranh tốt hơn ở Châu Âu, cùng với đó là thuế xuất khẩu tôm vào thị trường Mỹ thấp.

Tuy nhiên, tôm Việt Nam cũng đang phải chịu tác động của dịch bệnh, hạn hán, xâm nhập mặn. Người dân được khuyến cáo mạnh dạn thả nuôi để đón đầu cơ hội giá tôm sẽ phục hồi tốt cuối năm nay nếu Covid được kiểm soát hoàn toàn, nhu cầu thị trường hồi phục. Người nuôi cũng nên chú ý đa dạng cỡ tôm khi thu hoạch, không nên chỉ tập trung vào cỡ lớn. 

Trong bối cảnh dịch COVID-19, các kênh tiêu thụ tôm cỡ lớn như: nhà hàng, khách sạn gần như đóng cửa nên nhu cầu giảm. Trong khi đó, do thu nhập giảm, người tiêu dùng sẽ chuyển sang sử dụng tôm cỡ trung và nhỏ nhiều hơn. xuất khẩu tôm Việt Nam dự kiến tiếp tục tăng trong tháng 5/2020.