Giá lúa tăng, nông dân vui nhưng doanh nghiệp lo vì khó xuất khẩu gạo

Được giá 

Các doanh nghiệp dự báo, xuất khẩu lúa gạo năm nay sẽ có nhiều thuận lợi, đặc biệt từ nay đến hết quý II năm 2018, xuất khẩu sẽ tiếp tục có sự tăng trưởng mạnh. 

Theo ông Trần Thanh Tuấn, Trưởng phòng Quản lý xuất nhập khẩu, Sở Công thương tỉnh An Giang, tình hình tiêu thụ lúa Đông Xuân năm nay đang diễn biến khá tốt, theo chiều hướng có lợi cho người nông dân. 

Dù hiện mới bắt đầu vào vụ thu hoạch chính vụ Đông Xuân nhưng ngay từ thời điểm trước Tết Nguyên đán, các thương lái, doanh nghiệp đã đặt cọc mua lúa tươi IR50404 tại ruộng với mức 5.500 đồng/kg, tăng khoảng 700-800 đồng/kg so với vụ này năm ngoái. Nhiều loại lúa khác như Jasmine cũng được các doanh nghiệp, thương lái đặt hàng mua từ trước với mức giá khá cao. 

Không chỉ ở An Giang, tình hình tiêu thụ lúa Đông Xuân ở các tỉnh thành khu vực đồng bằng sông Cửu Long cũng có diễn biến tương tự. Lượng lúa thu hoạch đến đầu, hầu như đều được doanh nghiệp, thương lái thu mua hết. 

Giá lúa tăng khiến nông dân phấn khởi.

Lý giải nguyên nhân giá lúa gạo tăng cao dù đang vào chính vụ Đông Xuân, ông Lâm Anh Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Lương thực Thịnh Phát Bến Tre cho rằng, đó là do đa phần các doanh nghiệp đều không còn gạo tồn kho, lượng gạo từ năm 2017 chuyển sang không nhiều.

Trong khi đó, vụ Đông Xuân là vụ mùa lớn nhất, chất lượng tốt nhất nên các doanh nghiệp đều tập trung mua vào, đẩy nhu cầu thu mua tăng lên. 

Không riêng giá lúa gạo nội địa tăng, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam cũng tăng khá cao trong thời gian gần đây. Hiện giá xuất khẩu gạo 5% tấm của Việt Nam đang ở mức 420-430 USD/tấn, cao hơn gạo Thái Lan hơn 15-20 USD/tấn. Đây là lợi thế cho nông dân Việt Nam trước kỳ thu hoạch vụ lúa Đông Xuân 2018. 

Ông Phạm Thái Bình, Giám đốc Công ty cổ phần công nghệ cao Trung An Cần Thơ cũng cho biết, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đã tăng 17-20%. Với nhu cầu thị trường như hiện nay, xuất khẩu gạo của Việt Nam có thể duy trì đà tăng trưởng mạnh đến hết quý II năm 2018. 

Theo ông Bình, việc giá gạo xuất khẩu tăng là do nhu cầu gạo thế giới tăng. Tuy nhiên phải kể đến yếu tố chính là chất lượng gạo của Việt Nam đã được nâng lên đáng kể, đáp ứng được đòi hỏi ngày càng cao của nhiều thị trường. 

Hiện tại, gạo chất lượng cao đang chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu gạo xuất khẩu của Việt Nam. Một số loại gạo thơm có mức giá bán lên đến 600-700USD/tấn, tăng gần 30% so với vài năm trước. 

Nhiều nỗi lo

Theo ông Nguyễn Ngọc Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), trong 2 tháng đầu năm nay, lượng gạo xuất khẩu đã tăng đáng kể so với cùng kỳ năm trước. Điều này cho thấy những dấu hiệu khởi sắc về mặt thị trường. 

Ông Nam cho rằng, trong năm 2018, sẽ có những diễn biến tích cực và thuận lợi hơn cho những nước sản xuất và xuất khẩu gạo. Bởi Thái Lan hiện đã thanh toán xong lượng gạo tồn kho khổng lồ. Còn Ấn Độ, sau một thời gian đẩy mạnh xuất khẩu gạo và đứng đầu thế giới về xuất khẩu gạo thì lượng gạo tồn kho hiện cũng không còn nhiều. 

Trong khi đó, biến đổi khí hậu và thời tiết bất lợi đã khiến cho một số quốc gia từng ngưng nhập khẩu gạo như Indonesia, nay đã phải cho nhập khẩu trở lại để cân đối nhu cầu lương thực. Philippines cũng được dự báo sẽ tăng số lượng nhập khẩu gạo trong năm nay… 

“Với tình hình thị trường hiện này, xuất khẩu gạo trong năm 2018 có thể đạt khoảng 6,5 triệu tấn, tăng khoảng 700.000 tấn so với năm 2017”, ông Nam nhận định.

Tuy nhiên, doanh nghiệp xuất khẩu gạo lại lo lắng vì cạnh tranh với các đối thủ khác.

Dù thị trường đang có nhiều diễn biến thuận lợi, tuy nhiên một số doanh nghiệp cũng đang lo lắng, nếu giá lúa gạo nội địa tiếp tục tăng sẽ gây khó khăn cho nhà xuất khẩu trong việc cạnh tranh với các đối thủ khác. 

Theo ông Lâm Anh Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Lương thực Thịnh Phát Bến Tre, việc giá lúa trong nước tăng cao như hiện nay cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro cho doanh nghiệp. Vì với mặt bằng giá như hiện tại thì gần như không có giao dịch nào được thực hiện, phần lớn người mua đều chờ kết quả thu hoạch vụ Đông Xuân của Việt Nam.

Còn với những doanh nghiệp đã chốt hợp đồng xuất khẩu rồi thì đều phải bán thấp hơn giá mua vào nên không việc kinh doanh không hiệu quả. 

“Đơn cử như thời điểm những năm 2011-2012, giá xuất khẩu của Việt Nam quá cao nên hầu như không doanh nghiệp nào bán được hàng. Sau đó phải hạ giá chào bán xuống để tiêu thụ được gạo trong kho nhưng doanh nghiệp lại kinh doanh không hiệu quả. Do vậy, phải nhìn nhận một thực tế là nếu sau 3 tháng, doanh nghiệp không bán được hàng thì vụ mùa Hè Thu đến kỳ thu hoạch sẽ gặp nhiều khó khăn”, ông Tuấn nói. 

Bà Dương Phương Thảo, Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu Bộ Công thương cho rằng, dù được đánh giá là có nhiều khởi sắc nhưng vẫn còn tiềm ẩn nhiều rủi ro về thị trường. 

Chẳng hạn như tại Trung Quốc, sau nhiều năm được coi là thị trường dễ tính, nước này nay đã thay đổi chính sách nhập khẩu gạo, tăng cường các biện pháp kỹ thuật và siết chặt các giao dịch qua đường biên mậu. 

Hay như ở thị trường truyền thống khác là Đông Nam Á cũng có những thay đổi về mặt chính sách, phương thức nhập khẩu gạo để có thể có được giá tốt nhất. 

“Có một số nước có nhu cầu nhập khẩu gạo lớn trong năm 2018 nhưng lại chia nhỏ các đợt đấu thầu để dò giá từ các nhà cung cấp. Do đó, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam cần cẩn trọng trong việc bỏ giá để không ảnh hưởng tới mặt bằng giá chung trong cả năm”, bà Thảo nói.