Giá gạo tăng cao khiến hàng tỷ người ở châu Á, châu Phi lâm vào cảnh khốn cùng

Loại ngũ cốc này rất quan trọng đối với chế độ ăn của hàng tỷ người ở châu Á và châu Phi,  góp đến 70% tổng lượng calo trong khẩu phần ăn hàng ngày của người dân ở các quốc gia như Bangladesh. 

Đợt tăng giá mới nhất làm gia tăng căng thẳng đối với thị trường thực phẩm toàn cầu vốn đã bị ảnh hưởng bởi thời tiết khắc nghiệt và xung đột leo thang ở Ukraina. Gạo trắng Thái Lan tăng lên 648 USD/tấn trong tuần này do thời tiết khô hạn đe dọa vụ mùa và sau khi Ấn Độ tăng cường hạn chế xuất khẩu để bảo vệ thị trường nội địa.

Cơn bão cho những người nghèo nhất thế giới

Joseph Glauber, thành viên cấp cao tại Viện nghiên cứu chính sách lương thực quốc tế ở Washington, cho biết: "Giá gạo cao hơn sẽ góp phần gây ra lạm phát lương thực, đặc biệt là đối với các hộ gia đình nghèo ở các quốc gia tiêu thụ gạo lớn ở châu Á. Các quốc gia thường làm theo khi một quốc gia áp đặt lệnh cấm xuất khẩu. Người nghèo trên thế giới là những người chịu thiệt nhiều nhất". 

Lo ngại gia tăng về nguồn cung toàn cầu thắt chặt hơn đang làm gia tăng rủi ro về làn sóng bảo hộ thương mại mới khi các chính phủ tìm cách đảm bảo dự trữ lương thực dồi dào. Lệnh cấm của Ấn Độ có thể đánh dấu sự khởi đầu của một giai đoạn khó khăn hơn đối với những người nghèo nhất thế giới.

Ẩn đằng sau đó là hiện tượng El Nino đang nổi lên, có thể gây bất ổn hơn nữa cho thị trường lương thực vốn đã mong manh và khiến vấn đề trở nên tồi tệ hơn rất nhiều. 

Peter Timmer, Giáo sư danh dự tại Đại học Harvard, người đã nghiên cứu về an ninh lương thực trong nhiều thập kỷ cho biết, giá gạo có thể tăng thêm 100 USD/tấn trong vòng 6 đến 12 tháng.

Timmer, người đã làm việc với các chính phủ châu Á về phản ứng chính sách của họ nói rằng  câu hỏi lớn đặt ra là liệu giá tăng sẽ diễn ra từ từ, giúp người tiêu dùng có thời gian điều chỉnh mà không hoảng sợ hay liệu giá sẽ tăng đột biến lên 1.000 USD/tấn hoặc cao hơn hay không. 

Châu Á - trung tâm của an ninh lương thực

Hầu hết gạo trên thế giới được trồng và tiêu thụ ở châu Á, nơi nông dân đang phải vật lộn với nắng nóng và hạn hán. Thái Lan, nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, đang khuyến khích nông dân chuyển sang các loại cây trồng cần ít nước hơn, trong khi nông dân ở các vùng sản xuất lúa gạo hàng đầu của Indonesia đang trồng ngô và cải bắp để đề phòng hạn hán.

Tiến sĩ Nese Sreenivasulu, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Lúa gạo Quốc tế (IRRI) cho biết: "Châu Á thực sự là vựa lúa toàn cầu, là trung tâm của vấn đề an ninh lương thực dựa vào lúa gạo. Nếu chúng ta không thể quản lý cả năng suất và chất lượng khi đối mặt với các mối đe dọa khí hậu như El Nino, thì điều đó sẽ tạo ra các vấn đề về an ninh lương thực trên toàn cầu".

"Điều này có thể kích hoạt nhiều chính sách bảo hộ hơn, bao gồm kiểm soát xuất khẩu, có thể làm trầm trọng áp lực giá cả lúa gạo. Các nền kinh tế thị trường mới nổi dễ bị tổn thương hơn trước những cú sốc giá lương thực như vậy do trọng lượng thực phẩm lớn hơn trong giỏ hàng tiêu dùng", ông nói. 

Tuy nhiên, các biện pháp kiểm soát giá cả nghiêm ngặt do chính phủ thực thi cũng như trợ cấp lương thực ở nhiều quốc gia tiêu thụ có thể giúp kiềm chế lạm phát. 

Lúa là "cây trồng chính trị"

Lúa là loại cây trồng đặc biệt nhạy cảm. Trong giai đoạn cây con, nhiệt độ tối ưu là từ 25 - 28°C, sau đó tăng lên từ 28 - 30°C trong quá trình nảy mầm, và bất kỳ sự gia tăng nhiệt độ đáng kể nào, đặc biệt nếu kéo dài đều ảnh hưởng đến năng suất.

Một nghiên cứu của IRRI đã phát hiện ra rằng, cứ mỗi 1°C tăng đột biến ở nhiệt độ trung bình vào ban đêm thì năng suất lúa sẽ giảm 10%. Nhiệt độ tăng cao ở các giai đoạn sau cũng ảnh hưởng đến chất lượng, làm tăng tích tụ tinh bột và bị bạc bụng.

Các chuyên gia cho rằng, sẽ mất vài tháng trước khi mức độ nghiêm trọng của El Nino và sự phân nhánh đối với nguồn cung gạo và các hoạt động nông nghiệp khác sẽ xuất hiện. Hiện tại, lệnh cấm xuất khẩu của Ấn Độ sẽ gây ra một cú sốc lớn hơn đối với chuỗi lương thực toàn cầu.

Giá gạo tại Ấn Độ đã tăng 11% trong 12 tháng qua và gạo trắng non-basmati chiếm khoảng 1/4 lượng xuất khẩu của nước này. Đây là nỗ lực kiềm chế lạm phát trong nước trước cuộc bầu cử vào năm tới.

Shirley Mustafa, nhà kinh tế của FAO cho biết: "Gạo được gọi là cây trồng chính trị, cụ thể là vì sự can thiệp của chính phủ vào thị trường lương thực toàn cầu là phổ biến. Việc sản xuất sẽ giảm cùng với El Nino không phải là điều chắc chắn…, nhưng sự can thiệp của chính phủ để chuẩn bị cho nó hoặc cho các yếu tố khác, có thể có tác động đáng kể đến nguồn cung và khả năng chi trả".

(Nguồn: Bloomberg/CNA)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin