Dịch COVID-19 chưa xong, CDC Mỹ lại phát cảnh báo về căn bệnh nguy hiểm khác có nguồn gốc từ loài gặm nhấm

Virus Chapare

Virus Chapare thuộc họ Arena virus. Arena virus thường lây sang người khi tiếp xúc trực tiếp với loài gặm nhấm bị nhiễm bệnh hoặc gián tiếp qua nước tiểu hoặc phân của loài gặm nhấm bị nhiễm bệnh.

Trên thế giới đến nay đã có hai đợt bùng phát CHHF được ghi nhận. Đợt đầu tiên xảy ra vào năm 2003 ở tỉnh Chapare, Bolivia làm một người tử vong. Sau đó, căn bệnh giống như Ebola này đã biến mất.

Đợt bùng phát thứ hai xảy ra vào năm 2019 ở tỉnh Caranavi, Bolivia. Đợt này có đến 5 trường hợp được xác nhận nhiễm bệnh và 3 trong số đó đã tử vong.

Tuy nhiên, năm 2020 chưa ghi nhận ổ dịch nào và virus Chapare khó có thể gây ra một đại dịch toàn cầu như COVID-19, các chuyên gia virus nhận định, nhưng mối nguy hiểm của nó vẫn là một điều tiềm ẩn.

Quá trình lây nhiễm

Mặc dù chưa xác định được ổ chứa virus Chapare cho loài gặm nhấm, nhưng các loại virus Arenavirus tương tự thường lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với nước bọt, nước tiểu và phân của các loài gặm nhấm bị nhiễm bệnh. 

Về tiếp xúc trực tiếp bao gồm vết cắn và vết xước của loài gặm nhấm bị nhiễm bệnh. 

Về tiếp xúc gián tiếp bao gồm hít phải virus trong quá trình hô hấp hoặc ăn phải thực phẩm bị nhiễm nước tiểu, phân của động vật gặm nhấm bị nhiễm bệnh.

Chuột là một trong số loài gặm nhấm có nguy cơ lây nhiễm virus Chapare.

Người bị nhiễm bệnh có thể lây bệnh cho những người khác khi tiếp xúc với chất dịch cơ thể của bệnh nhân, hoặc thực chăm sóc bệnh nhân tại cơ sở chăm sóc sức khỏe. Nó có thể làm chất dịch cơ thể của người bị bệnh bắn vào người chưa mắc bệnh, chẳng hạn như trong khi ép ngực, hô hấp nhân tạo và đặt nội khí quản. Vì có rất ít trường hợp được ghi nhận về Chapare ở người, nên cần phải nghiên cứu thêm để hiểu cách thức virus lây lan và gây bệnh.

Dấu hiệu và triệu chứng 

CHHF có thể gây ra các triệu chứng xuất huyết ở người, chẳng hạn như sốt xuất huyết Argentina (AHF) hoặc sốt xuất huyết Bolivia (BHF) và có nguy cơ dẫn đến tử vong.

Do các trường hợp CHHF được ghi nhận ít trên thế giới, nên thông tin về sự tiến triển của các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh này, cũng như thời gian ủ bệnh rất hạn chế. Thời gian ủ bệnh, hoặc thời gian từ khi tiếp xúc ban đầu đến khi phát triển các triệu chứng, có thể thay đổi và dao động từ 4 - 21 ngày đối với virut Arenavirus.

Các dấu hiệu và triệu chứng được ghi nhận của CHHF từ đợt bùng phát thứ nhất và thứ hai bao gồm một số hoặc tất cả những điều sau: Sốt, đau đầu, đau khớp và cơ, đau sau mắt, đau bụng, nôn mửa, bệnh tiêu chảy, chảy máu nướu răng, phát ban, cáu gắt.

Sốt là một trong số triệu chứng của bệnh sốt xuất huyết do virus Chapare gây ra. Ảnh minh họa

Giống như các trường hợp sốt xuất huyết do virus khác, những triệu chứng này thường xảy ra trước khi có dấu hiệu xuất huyết giai đoạn sau (chảy máu).

Trường hợp CHHF duy nhất được mô tả trong đợt bùng phát đầu tiên vào năm 2003 là bệnh nhân đã tử vong sau 14 ngày khi các triệu chứng bắt đầu.

Trong khi đó, cũng có một số câu hỏi đặt ra rằng: Liệu virus Chapare có thể lây truyền từ mẹ sang con hay không?

Nguồn gốc lây nhiễm

Mặc dù chưa xác định được ổ chứa virus Chapare nằm bên trong các loài gặm nhấm, nhưng các loại virus Arenavirus tương tự thường được truyền sang người từ các loài gặm nhấm bị nhiễm bệnh. Khả năng lây nhiễm ban đầu phụ thuộc vào thói quen của cả người và loài gặm nhấm.

Cụ thể, nếu môi trường sống của các loài gặm nhấm bị nhiễm bệnh bao gồm nhà hoặc công trình xây dựng của con người thì sự lây nhiễm cũng có thể xảy ra trong môi trường gia đình. Cũng có khả năng bị nhiễm trùng trong phòng thí nghiệm hoặc nhân viên y tế.

Ảnh minh họa

CHHF cũng có thể gây ra lây truyền từ người sang người và bệnh viện (cơ sở chăm sóc sức khỏe). Và quá trình lây nhiễm có thể xảy ra theo nhiều cách. Lây truyền từ người sang người có liên quan đến việc tiếp xúc trực tiếp với máu hoặc các chất dịch cơ thể khác (ví dụ nước bọt, nước tiểu, tinh dịch, dịch tiết đường hô hấp) của người bị nhiễm bệnh.

Tại cơ sở y tế, bệnh có thể lây nhiễm qua tiếp xúc với các vật bị nhiễm máu hoặc chất dịch cơ thể, chẳng hạn như thiết bị y tế. Trong những tình huống này, sử dụng thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE) và quy trình khử trùng giúp ngăn ngừa bệnh lây lan thêm.

Cần tiến hành làm việc với các mẫu nghi ngờ bằng cách sử dụng các tiêu chuẩn an toàn sinh học cao nhất hiện có (CDC tư vấn cho phòng thí nghiệm An toàn sinh học Cấp 4), tuân thủ nghiêm ngặt tất cả các quy trình bảo vệ cá nhân, khử hoạt tính mẫu và xử lý chất thải.

Tùy thuộc vào khu vực và hình ảnh dịch tễ học lâm sàng của bệnh nhân, các chẩn đoán phân biệt có thể bao gồm sốt xuất huyết Bolivia (virus Machupo) hoặc các virus Nam Mỹ khác, bệnh sốt xuất huyết, bệnh leptospirosis, bệnh sốt vàng da, virus hantavirus và các bệnh khác. Các xét nghiệm huyết thanh học cụ thể cho Chapare vẫn chưa có sẵn.

Biện pháp phòng ngừa

Để phòng ngừa dịch bệnh từ virus Chapare, chúng ta cần cải thiện việc kiểm soát loài gặm nhấm trong và xung quanh nhà và các tòa nhà có thể giúp giảm tiếp xúc với các loài gặm nhấm có thể bị nhiễm virus Arenavirus.

Tránh tiếp xúc với các loài gặm nhấm, bịt kín các lỗ và khoảng trống trong nhà và các công trình khác xung quanh nhà để ngăn ngừa hoặc giảm thiểu sự xâm nhập hoặc xâm nhập của loài gặm nhấm vào hộ gia đình như: đặt bẫy trong và xung quanh nhà; dọn sạch mọi thức ăn mà loài gặm nhấm có thể tiếp cận...

Virus Chapare có thể lây truyền từ người sang người. Chính vì thế, điều quan trọng là tránh tiếp xúc với chất dịch cơ thể của những người bị bệnh Chapare như máu, nước bọt, nước tiểu, tinh dịch, dịch tiết đường hô hấp,... ngay cả khi họ đã khỏi bệnh. Chỉ khi nào họ cho xét nghiệm âm tính mới dừng.