'Địa ngục trần gian' chờ đợi thủy thủ tàu Ever Given

Trong suốt hai năm đằng đẵng, Mohammad Aisha sống cô độc trên con tàu MV Aman, tàu container bị bỏ lại ở Vịnh Suez, ngoài khơi Ai Cập.

Khi cần sạc điện thoại, mua đồ ăn nước uống, Aisha phải chèo thuyền vào bờ. Người đàn ông chỉ được phép ở lại trên bờ trong 2 giờ đồng hồ, trước khi phải quay lại con tàu hoang, bởi đây là khu vực hạn chế quân sự.

Một bác sĩ đã thăm khám cho biết Aisha bị suy dinh dưỡng và bắt đầu trải qua những triệu chứng tương tự với những tù nhân bị giam giữ trong điều kiện tồi tàn.

Aisha hiện là người giám hộ của con tàu vận tải 4.000 tấn. Người đàn ông mắc kẹt trong cuộc chiến pháp lý giữa chủ tàu MV Aman và Cơ quan Quản lý kênh đào Suez, vì vậy không thể rời khỏi con tàu hoang này.

Cách MV Aman vài chục km về phía bắc, thủy thủ đoàn trên con tàu Ever Given cũng đang rơi vào cuộc chiến pháp lý tương tự. Thủy thủ đoàn hy vọng họ sẽ tránh được số phận bị cầm tù trên tàu Ever Given như những gì xảy ra với Aisha, theo Guardian.

Số phận những thủy thủ bị bỏ rơi

Mohammad Aisha bắt đầu làm việc trên tàu MV Aman khi con tàu cập cảng Jeddah của Saudi Arabia năm 2017. Nhưng chỉ sau hai tháng, con tàu bị bắt giữ tại Vịnh Suez. Tòa án sau đó ra phán quyết Aisha trở thành người giám hộ hợp pháp của MV Aman, khiến người đàn ông bị ràng buộc trách nhiệm pháp lý với con tàu.

Các thành viên thủy thủ đoàn khác được hồi hương từ tháng 9/2019. Suốt gần hai năm qua, người đàn ông này một mình mắc kẹt trên con tàu hoang, với điều kiện sống không khác gì địa ngục trần gian.

"Con tàu là một nhà tù biệt giam", Aisha nói.

Mohammad Aisha phải chèo thuyền nhỏ vào bờ mỗi khi cần mua thực phẩm, nước sạch hay sạc pin điện thoại. Ảnh: ITF.

Mới đây, một nghiệp đoàn địa phương đã đồng ý nhận trách nhiệm giám hộ MV Aman, mang lại hy vọng sớm được giải thoát khỏi con tàu cho Aisha.

Người đàn ông giờ đây chờ đợi từng giây từng phút, hy vọng nhà chức trách Ai Cập sớm phê chuẩn thỏa thuận chuyển giao trách nhiệm giám hộ, để Aisha có thể rời tàu và trở về quê nhà ở Syria.

Tình trạng những con tàu và thủy thủ đoàn phục vụ bị mắc kẹt, hay thậm chí bị bỏ rơi xảy ra với tần suất "thường xuyên đáng ngạc nhiên", theo Guardian. Có nhiều nguyên nhân cho tình trạng này, như chủ tàu biến mất, tranh chấp tiền lương hoặc vấn đề về quản lý.

Vấn nạn trên đã nghiêm trọng tới mức Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) phải thành lập một cơ sở dữ liệu về các thuyền viên bị bỏ rơi.

Sau sự cố tắc nghẽn kênh đào Suez, các thuyền viên trên tàu Ever Given có nguy cơ rơi vào tình cảnh mắc kẹt tương tự.

Đối với Liên minh Công nhân Vận tải Quốc tế (ITF), ưu tiên hàng đầu là bảo vệ quyền lợi của 26 thành viên thủy thủ đoàn, đều là người Ấn Độ, trong bối cảnh một cuộc chiến pháp lý đang diễn ra xung quanh con tàu. Lúc này, Ever Given đang thả neo ở hồ Great Bitter.

Chiến dịch giải cứu tàu Ever Given mắc kẹt tại kênh đào Suez, từng là niềm tự hào của Ai Cập, đã nhanh chóng biến thành trung tâm cuộc chiến pháp lý giữa Cơ quan Quản lý kênh đào Suez (SCA) với chủ tàu là công ty Nhật Bản Shoei Kisen.

SCA đòi công ty Nhật Bản bồi thường 916 triệu USD thiệt hại vì Ever Given gây gián đoạn giao thông tại kênh đào. Nhà chức trách Ai Cập đã tạm giữ con tàu, cho biết Ever Given và thủy thủ đoàn sẽ bị giữ cho tới khi khoản tiền bồi thường được thanh toán đủ.

Cuộc chiến pháp lý giữa SCA với chủ tàu Nhật Bản, công ty vận hành tàu là Bernard Schulte, cùng các công ty bảo hiểm liên quan, dự kiến sẽ kéo dài. Chủ tịch SCA, ông Osama Rabie, cho biết Shoei Kisen phản đối khoản tiền bồi thường.

"Họ không muốn trả dù chỉ một đồng", ông Rabie nói với truyền thông địa phương.

P&I Club, công ty bảo hiểm cho Shoei Kisen, cho biết SCA tới nay vẫn chưa đưa ra lý giải chi tiết thỏa đáng cho yêu cầu bồi thường lên tới gần 1 tỷ USD của mình, trong đó bao gồm 300 triệu USD tiền công giải cứu và 300 triệu USD vì "tổn hại về uy tín".

Công ty bảo hiểm lập luận rằng đòi hỏi bồi thường cho tổn hại về uy tín của SCA là điểm gây tranh cãi.

"Chúng tôi đồng thời thất vọng trước bình luận của SCA rằng con tàu sẽ bị giữ lại Ai Cập cho tới khi tiền bồi thường được trả đủ, và rằng thủy thủ đoàn không được rời tàu trong thời gian này", P&I Club ra thông báo cho biết.

Tương lai nào cho thủy thủ tàu Ever Given?

BSM, đơn vị vận hành tàu Ever Given, cho biết thủy thủ đoàn đang có sức khỏe và tinh thần tốt. Mục tiêu chính của BSM là "một giải pháp nhanh chóng cho phép con tàu và thủy thủ đoàn rời khỏi kênh đào Suez".

Hiệp hội Thủy thủ Quốc gia Ấn Độ (NUSI) hiện là tổ chức đại diện quyền lợi của nhóm thủy thủ đoàn tàu Ever Given. Ông Abdulgani Y Serang, chủ tịch NUSI, cho biết phán quyết của tòa án Ai Cập cho phép bắt giữ con tàu, nhưng không đề cập tới tính chuyên nghiệp của các thuyền viên.

"Họ là những thủy thủ chuyên nghiệp và không liên quan tới sự cố lần này, vì vậy không thể giữ họ làm con tin. Họ không nên bị biến thành nạn nhân của toàn bộ vụ việc", ông Serang nói.

Ông Serang hy vọng ít nhất 3 thủy thủ đoàn, những người hợp đồng chuẩn bị hết hạn, được hồi hương, để một nhóm thủy thủ đoàn mới thay thế vị trí của họ.

"Chúng tôi không hứng thú gì với các cuộc đàm phán tài chính và kết quả của quá trình ấy, ưu tiên duy nhất của chúng tôi là yếu tố con người, các thủy thủ trên tàu, chúng ta cần chăm sóc sức khỏe thể chất cũng như tinh thần của họ", ông Serang cho biết.

Tàu Ever Given mắc kẹt tại kênh đào Suez hồi cuối tháng 3. Ảnh: AFP.

Mohamed Arrachedi, một điều phối viên của ITF, cho biết thủy thủ đoàn hiếm khi được quan tâm trong các vụ tranh chấp liên quan tới tàu biển, dù họ đóng vai trò quan trọng.

Thủy thủ đoàn chính thức bị bỏ rơi nếu như chủ tàu không thể trang trải chi phí hồi hương, hoặc không trả lương, hoặc trốn tránh trách nhiệm hỗ trợ thủy thủ đoàn từ hai tháng trở lên.

Theo Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO), có ít nhất 31 vụ bỏ rơi thủy thủ đoàn trong giai đoạn tháng 1-8/2020, với 470 thuyền viên liên quan. Tính từ 2004, con số này là 438 vụ với 5.767 thuyền viên.

Tại Vịnh Suez, những trường hợp bị bỏ rơi lâu ngày như Mohammed Aisha không phải ngoại lệ. Trên con tàu MV Kenan Mete, thuyền trưởng Vehbi Kara đã bị bỏ rơi từ tháng 6/2020, hiện người này không còn đồ ăn và nước sạch.

"Trên tàu, không có lịch trình gì cả. Đôi lúc tôi đi xung quanh trên boong tàu. Tôi thử làm mọi điều có thể để tự làm mình phân tâm khỏi cơn ác mộng này", Aisha nói.

Do thiếu điện và không có nước sạch, những sinh hoạt cơ bản như sử dụng nhà vệ sinh, giặt quần áo có thể mất nửa ngày, bởi Aisha phải múc từng chậu nước biển.

Người đàn ông cho biết cảm thấy bị bỏ rơi bởi những người có trách nhiệm, từ nhà chức trách Ai Cập, chủ tàu, cho tới chính phủ Bahrain, quốc gia mà con tàu MV Aman mang cờ.

"Chủ tàu biết những gì tôi đang phải trải qua. Họ vô trách nhiệm và vô đạo đức. Những gì họ quan tâm là con tàu này không còn mang lại lợi nhuận nữa, còn người sống trên còn tàu ấy không có nghĩa lý gì. Người ấy có thể chết từ từ, đau đớn và chủ tàu không mảy may quan tâm", Aisha cay đắng nói.