COVID-19 đè nặng lên lĩnh vực nông nghiệp, nông sản không có đầu ra

Những gián đoạn đối với ngành nông nghiệp Việt Nam cũng phản ánh điều kiện khó khăn mà nông dân ở Mỹ và châu Âu đã trải qua vào năm ngoái khi COVID-19 bùng phát tại đây. 

Việc đóng cửa các nhà hàng, khách sạn và trường học đã làm giảm nhu cầu tiêu thụ sản phẩm, buộc nông dân phải tiêu hủy sữa, cây trồng và thậm chí cả gia súc. Trong khi đó, người tiêu dùng lại phải đối mặt với tình trạng thiếu hàng đóng gói trong các cửa hàng tạp hóa.

Tại Việt Nam, khi các ca nhiễm COVID-19 tiếp tục tăng, các nhóm Facebook công khai với hàng nghìn thành viên đã bị quá tải, vì các bài đăng bán các loại trái cây và rau quả với giá giảm đáng kể.

“Vườn ớt của bố mẹ tôi đang vào vụ thu hoạch nhưng không có thương lái nào mua”, một người dùng đăng vào hôm 17/8 trong một nhóm có tên “Giải cứu nông sản Việt Nam”.

"Xin hãy mua giúp bố mẹ tôi. Chỉ 15.000 đồng/kg (65 xu Mỹ)", cô nói, kèm theo bài đăng là hình ảnh những quả ớt được trải trên mâm.

Cụm từ "Giải cứu nông sản" rất phổ biến trên mạng xã hội cũng như các phương tiện truyền thông của Việt Nam kể từ khi bùng phát dịch bệnh. 

Hôm 13/8, Thành đoàn TP.HCM cũng đã phối hợp với những người nổi tiếng và một số công ty tư nhân tổ chức livestream trên Facebook để khuyến khích người dân ủng hộ sản phẩm của nông dân phía Nam.

Mặt khác, chiến dịch tiêm chủng COVID-19 của Việt Nam diễn ra một cách chậm chạp, một phần do thiếu hụt nguồn cung vaccine.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam, ngành thủy sản chiếm từ 4-5% GDP của cả nước, nhờ lợi thế 3.260 km bờ biển.

Sự phụ thuộc quá mức vào Trung Quốc

Xuất khẩu nông sản của Việt Nam dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài do phụ thuộc quá nhiều vào thị trường Trung Quốc. Và thực tế là nông sản trong nước vẫn chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn nghiêm ngặt trên toàn cầu, theo một báo cáo tháng 3 do Viện nghiên cứu ISEAS-Yusof Ishak có trụ sở tại Singapore công bố.

Các tác giả của bài báo cho biết, đại dịch đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đa dạng hóa thị trường đối với lĩnh vực xuất khẩu nông sản.

Một trong những tác giả, Lâm Thanh Hà, nói với This Week in Asia rằng, tình hình dịch bệnh hiện nay là “một trong những khó khăn lớn nhất đối với các nhà sản xuất nông nghiệp Việt Nam”.

Theo bà Hà, cũng là Phó trưởng khoa Kinh tế quốc tế tại Học viện Ngoại giao Việt Nam thuộc Bộ Ngoại giao, an ninh lương thực trong nước đã được coi là đủ sau khi đánh giá chuyên môn.

Tuy nhiên, có rất nhiều thách thức trong việc xuất khẩu cho thế giới. Cụ thể, chi phí vận chuyển đến Mỹ và EU ngày càng tăng cao so với giá trị hàng xuất khẩu.

"Lợi nhuận sụt giảm nhưng doanh nghiệp phải chịu áp lực lớn về chi phí, thuế, đặc biệt là chi phí kho lạnh để bảo quản nông sản", bà Hà nói và cho rằng Chính phủ nên triển khai các gói tín dụng hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân.

Cụ thể là việc miễn và giảm lãi suất vay, cho vay với lãi suất ưu đãi để khôi phục sản xuất nông nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh, tạo thuận lợi về thủ tục thông quan cho các mặt hàng xuất khẩu...

Trong một giải pháp đề xuất khác, Hà cho biết chính phủ cũng nên xem xét triển khai một nền tảng thực tế để thu thập thông tin của nông dân từ 1-2 tháng trước khi thu hoạch, cập nhật dữ liệu cụ thể theo mùa để lập kế hoạch phân phối với các doanh nghiệp và siêu thị trên toàn quốc nhằm ngăn ngừa lãng phí.

Bà nói: "Chính phủ nên lập một kế hoạch sản xuất phù hợp với tình hình thực tế để cắt giảm chất thải nông nghiệp".