Chỉ định nhà đầu tư dự án theo hình thức BT, PPP và BOT: Thất thu ngân sách Nhà nước

Chiều 13/10, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) đã gửi văn bản lên các cơ quan chức năng kiến nghị cơ chế thực hiện phương thức xã hội hoá đầu tư theo hình thức BT, PPP và BOT. HoREA nhận thấy, việc thực hiện chủ trương xã hội hóa để huy động các nguồn lực trong nước và nước ngoài để phát triển hệ thống hạ tầng đô thị, hạ tầng giao thông, các dự án chỉnh trang đô thị bằng các hình thức BT, PPP, BOT đã sử dụng được nguồn vốn xã hội hóa rất lớn, mang lại nhiều hiệu quả thiết thực.

Thời gian qua, nhiều nhà đầu tư đã tham gia thực hiện các gói thầu BT, PPP và BOT. Thậm chí có cả doanh nghiệp không chuyên ngành cũng tham gia và đã có những thời điểm nở rộ các công trình BT, PPP, BOT.

Tại TP.HCM, trong giai đoạn 2011-2015, nguồn vốn ngân sách chi cho đầu tư phát triển gặp nhiều khó khăn, chỉ chiếm 7,6% tổng vốn đầu tư toàn xã hội nhưng đã được bù đắp bằng nguồn vốn xã hội hóa đạt tỷ lệ 31,7% GRDP. Thành quả này đã làm thay đổi một bước hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng giao thông đô thị và góp phần quan trọng vào sự phát triển của TP.HCM.

Bên cạnh mặt tích cực, đã phát sinh những mặt còn hạn chế như có rất nhiều công trình BT, PPP, BOT được chỉ định nhà đầu tư. Nguồn vốn chủ sở hữu của nhiều doanh nghiệp chỉ chiếm khoảng 10% còn lại 90% vốn đầu tư xây lắp là đi vay ngân hàng nên có tiềm ẩn rủi ro, làm hưởng đến tiến độ hoàn thành công trình.

HoREA cho rằng, việc thực hiện phương thức chỉ định nhà đầu tư theo hình thức BT, PPP, BOT khá phổ biến trong thời gian qua đã bộc lộ những mặt hạn chế, có thể dẫn đến phát sinh tiêu cực, lợi ích nhóm, tác động đến môi trường đầu tư kinh doanh và lợi ích xã hội.

“Nhà đầu tư được hưởng lợi hai lần như mong muốn. Một là khi nhận thầu thi công công trình và hai là lúc đầu tư kinh doanh các khu đất đối ứng ở những địa điểm đắc địa. Ngoài ra, các nhà đầu tư này đã tránh được thủ tục kép khi lựa chọn nhà thầu xây lắp công trình và lựa chọn chủ đầu tư dự án bất động sản”, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA nói.

Hiệp hội Bất động sản TP.HCM cũng cho rằng, tính minh bạch và cạnh tranh lành mạnh của môi trường kinh doanh bị sụt giảm, tác động tiêu cực đến niềm tin của nhà đầu tư và có thể gây thiệt hại ngân sách Nhà nước, gây quan ngại cho xã hội.

Do đó, HoREA kiến nghị phổ biến hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước hoặc đấu thầu rộng rãi quốc tế để lựa chọn nhà đầu tư đối với các dự án hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng giao thông, chỉnh trang phát triển đô thị theo phương thức xã hội hóa dưới hình thức BT, PPP. Việc này áp dụng với cả các khu đất vàng trong quá trình thực hiện thu hồi quỹ đất do sắp xếp lại, xử lý trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh mà tài sản gắn liền với đất thuộc sở hữu Nhà nước.

“Hiệp hội đề nghị hạn chế tối đa việc chỉ định nhà đầu tư đối với các trường hợp trên đây. Chỉ thực hiện việc chỉ định nhà đầu tư trong các trường hợp đặc biệt theo điều 26 Luật Đấu thầu để tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh. Củng cố lòng tin cho các nhà đầu tư, làm lợi cho ngân sách Nhà nước và tăng cường sự đồng thuận trong xã hội”, ông Châu nói.