Châu Á đã thống trị ngành sản xuất chip như thế nào?

Nhắc đến sản xuất chip, có hai công ty được đánh giá mạnh mẽ trên thị trường này là TSMC của Đài Loan và Samsung Electronics của Hàn Quốc chiếm tổng hơn 70% thị trường sản xuất chất bán dẫn.

Theo CNBC, Mỹ từng được biết đến là quốc gia dẫn đầu một thời, tuy nhiên hiện đã bị bỏ lại trong cuộc đua sau sự kiện một loạt các thay đổi đối với các mô hình kinh doanh trong ngành công nghiệp chất bán dẫn

Nhưng sự thiếu hụt chất bán dẫn toàn cầu và căng thẳng địa chính trị với Trung Quốc đã thúc đẩy Washington giám sát chặt chẽ chuỗi cung ứng, vốn tập trung trong tay một số ít nhà cung cấp, và đã tạo ra động lực đưa ngành sản xuất trở lại đất Mỹ để giành lại vị thế dẫn đầu.

Mỹ đã dành hàng tỷ USD và được cho là đang xem xét các liên minh với các quốc gia khác.

Chất bán dẫn rất quan trọng đối với mọi thứ, từ ô tô đến điện thoại thông minh mà chúng ta sử dụng. Và hiện nay họ đang bị đẩy vào tâm điểm cuộc chiến căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc.

Ngân hàng Mỹ đã ra một thông báo vào thứ Tư rằng: “Một đặc điểm trong chính sách của Mỹ là nhấn mạnh tác động đối với Trung Quốc. Điều này đã trở thành một sứ mệnh quốc gia nhằm tăng cường nguồn lực trong sản xuất chất bán dẫn, được tăng tốc bởi tình trạng thiếu hụt chip hiện nay và “cuộc chiến công nghệ” chống lại Trung Quốc.

Làm thế nào để châu Á thống trị sản xuất chất bán dẫn

Chìa khóa để hiểu về địa chính trị của chất bán dẫn, quốc gia nào chiếm ưu thế và tại sao Mỹ đang cố gắng thúc đẩy ngành công nghiệp nội địa của mình, nằm ở việc nắm bắt được chuỗi cung ứng và mô hình kinh doanh.

Các công ty như Intel với tư cách là nhà sản xuất thiết bị tích hợp đã thiết kế và sản xuất con chip do chính công ty thực hiện hoặc cũng có những công ty chỉ thiết kế chip nhưng thuê “xưởng đúc” sản xuất bên ngoài. Hai “xưởng đúc” lớn nhất là TSMC tại Đài Loan và Samsung Electronics của Hàn Quốc.

Trong khoảng 15 năm trở lại đây, các công ty bắt đầu chuyển sang mô hình kinh doanh. TSMC và Samsung đã tận dụng lợi thế khi họ bắt đầu đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ sản xuất tiên tiến hàng đầu.

Hiện tại, nếu một công ty như Apple muốn có con chip mới nhất để sản xuất iphone đều phải thông qua nguồn cung là TSMC. 

Theo, dữ liệu từ Trendforce, TSMC chiếm 55% thị phần thị trường “xưởng đúc” và Samsung là 18%.

Đài Loan và Hàn Quốc hiện chiếm tổng cộng 81% trên thị trường toàn cầu, đánh dấu sự thống trí và phụ thuộc của hai đất nước vào TSMC và Samsung.

Hồi tháng 12/2020, ngân hàng Mỹ cho biết: “Trong năm 2001, có 30 công ty sản xuất hàng đầu tuy nhiên do giá cả chất bán dẫn cũng như tình trạng khan hiếm ngày càng leo thang, con số này đã giảm đáng kể chỉ còn 3 cái tên là TSMC, Intel và Samsung”.

Nhưng quy trình sản xuất của Intel vẫn được đánh giá xếp sau hai ông lớn còn lại.

Trưởng bộ phận nghiên cứu công nghệ, truyền thông và viễn thông tại Mirabaud Securities chia sẻ: “Đài Loan và Hàn Quốc đã trở thành các nhà lãnh đạo chế tạo đĩa bán dẫn đòi hỏi nguồn vốn đầu tư khổng lồ và một phần của thành công trong suốt 20 năm qua là nhờ sự ủng hộ của chính sách chính phủ và tiếp cận nguồn lực lao động có kỹ năng”.

Chuỗi cung ứng phức tạp

CNBC nhận định, trong khi TSMC và Samsung là những nhà sản xuất chất bán dẫn thống trị, họ vẫn phụ thuộc nhiều vào thiết bị và máy móc từ Mỹ, Châu Âu và Nhật Bản.

Những đơn vị cung cấp công cụ cho “xưởng đúc” được gọi là nhà cung cấp thiết bị bán dẫn vốn hay gọi tắt là “semicap”.

Năm semicap hàng đầu đã đóng góp gần 70% thị trường và ba trong số năm cái tên là những công ty đến từ Hoa Kỳ, một doanh nghiệp châu Âu và còn lại là Nhật Bản. 

Công ty ASML có trụ sở tại Netherland là công ty duy nhất trên thế giới có khả năng về kỹ thuật in thạch bản cực tím (EUV) vốn được yêu cầu nhằm tạo ra những con chip tiên tiến nhất, như những con chip do TSMC và Samsung sản xuất.

Mỹ đang có kế hoạch gì?

Vì vậy, Mỹ không hoàn toàn thụt lùi trong ngành công nghiệp bán dẫn. Một vài công ty của quốc gia này đã hòa nhập trong thị trường chuỗi cung cứng nhưng một lĩnh vực cần được chú ý hơn là sản xuất.

Dưới sự lãnh đạo của tổng thống Joe Biden, Mỹ đang tìm kiếm kế hoạch giành lại vị trí dẫn đầu trong cuộc đua sản xuất và đảm bảo chuỗi cung ứng. 

Vào tháng 2/2021, tổng thống Biden đã ký một sắc lệnh bao gồm một đánh giá chuỗi cung ứng chất bán dẫn để xác định rủi ro.

Một phần trong gói kích thích kinh tế trị giá 2.000 tỷ USD, cụ thể là 50 tỷ USD được sử dụng cho chương trình nghiên cứu và sản xuất chất bán dẫn.

Một dự luật được gọi là Đạo luật CHIPS cho Mỹ cũng đang thực hiện quá trình lập pháp và nhằm cung cấp các động lực cho phép nghiên cứu và phát triển tiên tiến và đảm bảo chuỗi cung ứng.

Trong khi đó, công ty Mỹ là Intel đã thông báo kế hoạch chi 20 tỷ USD xây dựng hai nhà máy chip mới và cho biết cơ sở mới sẽ hoạt động như một “xưởng đúc”, cạnh tranh với TSMC và Samsung.

Một phần của sự giám sát chặt chẽ đó đối với chuỗi cung ứng đã được thúc đẩy bởi sự thiếu hụt chip toàn cầu ảnh hưởng đến ngành công nghiệp ô tô.

Đại dịch COVID-19 đã thúc đẩy nhu cầu về thiết bị điện tử cá nhân như máy tính xách tay và máy chơi game cũng như các nhà sản xuất ô tô và công nghiệp giảm sản lượng.

Nhưng sản lượng phục hồi cộng với nhu cầu tăng cao đối với chip trong nhiều lĩnh vực khác nhau đã gây ra tình trạng thiếu hụt.

Việc tập trung sản xuất vào tay TSMC và Samsung đã khiến vấn đề trở nên tồi tệ hơn.

 Theo đơn vị Mirabaud Securities, thiếu nguồn cung thiết bị bán dẫn “đã khiến chính quyền Mỹ nhận ra rằng họ không thể kiểm soát được vận mệnh của mình” cùng với đó là những yếu tố địa chính trị đã hình thành nên chính sách nước này.

Paul Triolo, người đứng đầu thực hành công nghệ địa lý tại Eurasia Group cho biết: “Chính quyền tổng thống Biden muốn tiếp tục khuyến khích cả những nhà sản xuất bán dẫn trong và ngoài nước Mỹ dài hạn nhằm mở rộng khả năng cũng như giảm bớt sự phụ thuộc trong sản xuất tại những khu vực địa chính trị nhạy cảm như Đài Loan và tạo ra việc làm kỹ thuật lương cao cho quốc gia”.

Một phần chính sách của Hoa Kỳ trong không gian bán dẫn liên quan đến việc hình thành các liên minh.

Đầu tháng này, Nikkei đưa tin Mỹ và Nhật Bản sẽ hợp tác về chuỗi cung ứng cho các thành phần quan trọng như chất bán dẫn.

Nikkei cho biết hai bên sẽ hướng tới một hệ thống sản xuất không tập trung vào các khu vực cụ thể như Đài Loan.

Abishur Prakash, chuyên gia địa chính trị tại Trung tâm Đổi mới Tương lai, một công ty tư vấn có trụ sở tại Toronto, nhận định “Mỹ đang cố gắng loại bỏ Trung Quốc khỏi phương trình này.

“Mỹ đang cố gắng loại bỏ Trung Quốc. Nước này muốn tái thiết kế cách ngành công nghiệp chíp hoạt động và mặc dù Washington rất nỗ lực nhưng vấn đề nằm ở xây dựng những ngành mũi nhọn, từ trí tuệ nhân tạo đến chíp vốn tách rời địa chính trị. Và bởi một vài quốc gia có chung nỗi lo Trung Quốc với Hoa Kỳ đã giúp nước này phần nào lợi thế ban đầu”.

Trung Quốc đẩy mạnh tự cung

Trong khi đó, Trung Quốc đang cố gắng thúc đẩy khả năng tự cung tự cấp trong bối cảnh Mỹ có động thái cắt đứt nguồn cung chính.

Trong vài năm qua, Trung Quốc đã cố gắng thúc đẩy ngành công nghiệp bán dẫn của mình thông qua các khoản đầu tư khổng lồ và các ưu đãi như giảm thuế. 

Nhưng Trung Quốc vẫn chưa thể hoàn toàn vượt lên dẫn đầu và hiện quay lại thực hiện tham vọng với chuỗi cung ứng. SMIC là “xưởng đúc” lớn nhất của nước này, là đối thủ cạnh tranh với TSMC và Samsung nhưng công nghệ của SMIC vẫn lạc hậu một vài năm so với các đối thủ.

Kể cả khi công ty muốn nâng cao khả năng cũng rất khó để thực hiện do các lệnh cấm vận của Mỹ.

Washington đã liệt kê SMIC vào danh sách đen các thực thể năm ngoái hạn chế các công ty Mỹ xuất khẩu công nghệ cho SMIC.

Năm ngoái, Reuters đưa tin rằng Mỹ đã gây áp lực buộc chính phủ Hà Lan phải ngừng bán máy ASML cho SMIC. Công ty Hà Lan là công ty duy nhất sản xuất cái gọi là máy cực tím (EUV) cần thiết để tạo ra những con chip tiên tiến nhất.

Phía cơ quan này cũng nói thêm: “Nếu Trung Quốc muốn đi đầu trong sản xuất chíp thì điều này hoàn toàn không khả thi khi thiếu thiết bị từ Mỹ hay các đồng minh. Chúng tôi hoài nghi về tiến bộ trong tiến trình của Trung Quốc do các hạn chế của Hoa Kỳ vì nước này đã tụt hậu về mặt vật chất đối với IP (sở hữu trí tuệ) và quyền truy cập bị hạn chế”.