Cách phục hồi gan do tác hại của rượu bia

Trong những năm gần đây, bệnh gan do lạm dụng rượu bia đang có xu hướng gia tăng nhanh chóng và gây ra rất nhiều hệ lụy. Ba căn bệnh phổ biến nhất về gan do bia rượu là gan nhiễm mỡ, viêm gan và xơ gan.

Để dự phòng và điều trị căn bệnh này ngoài việc sử dụng thuốc của y học hiện đại người ta có xu hướng tìm đến y học cổ truyền với những loại thảo dược.

Các thảo dược này được lựa chọn và phối hợp tạo thành các bí phương, nghiệm phương, được khảo trên lâm sàng. Dưới đây là 12 bài thuốc điển hình.

1. Cát hoa thang:Cát hoa (hoa sắn dây) 12 g, liên kiều 12 g, hổ trượng 9 g, xương bồ 5 g, sa nhân 3 g, sinh cam thảo 20 g, sắc uống mỗi ngày một thang. Một nghiên cứu khảo sát trên 82 ca, kết quả: tốt 26 ca, khá 39 ca, không hiệu quả 17 ca.

2. Sài cầm thang:Sài hồ 12 g, trạch tả 12 g, trư linh 15 g, đẳng sâm 15 g, bạch truật 10, bán hạ chế 10 g, quế chi 10 g, chích thảo 6 g, sắc uống mỗi ngày một thang. Công dụng: sơ can lợi mật, giải rượu tả độc, dùng hữu hiệu cho những bệnh nhân bị tổn thương gan do rượu.

3. Nhu can tiêu thủy thang:Cát căn 20 g, sinh hoàng kỳ 50 g, biển đậu 10 g, hải tảo 10 g, kê nội kim 10 g, địa miết trùng 10 g, đan sâm 10 g, thanh bì 10 g, thanh đại 6 g, bạch truật 15 g, trạch lan 15 g, lai phục tử 15 g, côn bố 15 g, sài hồ 15 g, trạch tả 15 g, nhân trần 18 g.

Khí hư thì gia thêm hồng sâm hoặc tây dương sâm 10 g, huyết hư thì gia thêm đương quy 6 g, âm hư thì gia thêm miết giáp 20 g, dương hư gia thêm phụ tử chế 10 g. Sắc uống mỗi ngày một thang.

4. Gia vị ôn đởm thang:Tích tương thực 10 g, hoàng liên 10 g, bán hạ chế 10 g, bạch linh 15 g, trúc nhự 12 g, trần bì 12 g, đào nhân 12 g, sài hồ 12 g, xích thược 12 g, bạch thược 12 g, đan sâm 30 g, sơn tra 30 g, miết giáp 24 g, sắc uống mỗi ngày một thang.

Công dụng: giải rượu tả độc, lý khí vận tỳ, hoạt huyết hóa ứ, dùng thích hợp cho bênh gan do rượu thuộc thể Can uất tỳ hư, nhiệt ứ hỗ kết.

5. Giải tửu bảo can thang:Sơn tra sao 30 g, tích tương tử 15 g, trạch tả 15 g, trư linh 15 g, sài hồ 15 g, kê nội kim 15 g, chi tử sao 10 g, bạch thược sao 10 g, hoàng cầm 10 g, thần khúc 10 g, sa nhân 10 g, uất kim 20 g, sinh khương 5 g, sắc uống mỗi ngày một thang.

Công dụng: sơ can thanh nhiệt, giải rượu hóa trùng, tiêu kiên giáng mỡ, dùng thích hợp cho trường hợp gan nhiễm mỡ do rượu. Một khảo sát trên 23 ca, kết quả khỏi 8 ca, chuyển biến tốt 13 ca, không hiệu quả hai ca, đạt tỷ lệ hiệu quả 91,3%.

6. Thanh chi phục can thang:Sinh sơn tra 30 g, hắc sửu 15 g, bạch sửu 15 g, tỳ giải 15 g, hà thủ ô 10 g, trạch tả 10 g, đan sâm 20 g, nhân trần 20 g, sắc uống mỗi ngày một thang, 20 thang là một liệu trình. Công dụng: thanh tả thấp nhiệt, hoạt huyết giáng mỡ, dùng thích hợp cho bệnh gan nhiễm mỡ do rượu.

Một khảo sát trên 48 ca, kết quả khỏi 28 ca, có chuyển biến 14 ca, không tác dụng sáu ca, đạt hiệu quả 87,5%.

7. Thanh can hoạt huyết phương:Sài hồ, hoàng cầm, đan sâm, miết giáp, cát căn, hàm lượng bằng nhau, sắc uống mỗi ngày một thang. Công dụng: sơ can thanh nhiệt hoạt huyết giải độc, dùng cho bệnh gan do rượu. Một khảo sát lâm sàng trên 35 ca, kết quả khỏi 17 ca, tốt 12 ca, khá năm ca, không hiệu quả một ca.

8. Thanh can giải tửu ẩm:Nhân trần 20 g, cát căn 20 g, thiết quan âm trà 20 g, bạch mao căn 20 g, bạch linh 15 g, sơn tra 15 g, trạch lan 10 g. Nếu thấp nhiệt uất kết can vị bất hòa gia bồ công anh 15 g, đại hoàng 6 g, chi tử 10 g; nếu thấp trệ tỳ hư, can khí uất kết gia bán hạ chế 10 g, hậu phác 10 g, bạch truật 15 g, thảo quyết minh 15 g.

Công dụng: thanh lợi tửu thấp, hòa can khứ tích, chuyên dùng cho bệnh gan do rượu. Một khảo sát lâm sàng trên 42 ca, kết quả khỏi 22 ca, có chuyển biến rõ 15 ca, không hiệu quả năm ca.

9. Thanh can giải độc thang:Sài hồ 10 g, hoàng cầm 10 g, bán hạ chế 10 g, tam thất 10 g, bồ công anh 30 g, sơn tra 30 g, hổ trượng căn 30 g, căn hoa 30 g, ý dĩ 30 g, đan sâm 15 g, bản lam căn 15 g, bạch linh 15 g, sinh cam thảo 6 g.

Công dụng: thanh nhiệt hóa thấp, hoạt huyết giải độc, chuyên dùng cho bệnh gan do rượu, men gan tăng cao. Một khảo sát trên 42 ca, kết quả khỏi 38 ca, có chuyển biến bốn ca.

10. Giải tửu hộ can ẩm:Căn hoa, cát căn, tích tương tử, nhân trần, hổ trượng, đan sâm, đẳng sâm, bạch truật, bạch mao căn lượng bằng nhau, sắc uống mỗi ngày một thang. Công dụng: thanh nhiệt trừ thấp, kiện tỳ hòa vị, chuyên dùng cho bệnh gan do rượu. Một khảo sát trên 36 ca, kết quả khỏi 24 ca, có chuyển biến rõ tám ca, không có hiệu quả bốn ca.

11. Sơn tra trà diệp thang: Sinh sơn tra đan sâm 15 g, trà diệp 15 g, thảo quyết minh 15 g, hà diệp 10 g, bạch truật 10 g, đại hoàng 10 g, lộ lộ thông 10 g, hương phụ 10 g, uất kim 10 g, quy vĩ 12 g, xích thược 12 g, bạch phàn (tán bột uống) 1,5 g, hà thủ ô 30 g, sắc uống mỗi ngày một thang, 3 tháng là một liệu trình. Công dụng: tiêu tích lợi thấp, sơ can kiện tỳ, chuyên dùng chữa bệnh gan do rượu.

12. Thanh nhiệt lương huyết giải tửu phương:Nhân trần 30 g, cát căn 30 g, bạch mao hạ khô thảo 30 g, bạch mao căn 30 g, bạch hoa xà thiệt thảo 30 g, tiêu sơn tra 30 g, thanh cao 10 g, trạch lan 10 g, xích thược 15 g, đan sâm 20 g.

Sắc uống mỗi ngày 1 thang, 7 tuần là một liệu trình. Công dụng: kiện tỳ lợi thấp, lương huyết thanh nhiệt, sơ can hòa vị, chuyên dùng cho bệnh gan do rượu. Một khảo sát trên 47 ca, kết quả khỏi 25 ca, có chuyển biến rõ 16 ca, không có hiệu quả sáu ca.

Thạc sĩ Hoàng Khánh Toàn