Bộ trưởng Bộ KH&ĐT cảnh báo tình trạng sốt đất, rủi ro ‘bong bóng’ khi vốn tập trung vào bất động sản, chứng khoán

Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ chiều 31/3, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã trình Chính phủ các báo cáo về tình hình kinh tế - xã hội tháng 3 và 3 tháng đầu năm 2021; báo cáo dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025; dự kiến Chương trình hành động thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 – 2025.

FDI tăng trưởng dương lần đầu tiên từ khi COVID-19 bùng phát

 Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, trong bối cảnh đại dịch COVID-19 tiếp tục diễn biến phức tạp, tình hình kinh tế - xã hội tháng 3 và quý I/2021 vẫn có nhiều dấu hiệu khởi sắc, với 8 điểm sáng. 

Trong quý I, tốc độ tăng trưởng GDP tăng 4,48% so cùng kỳ năm trước. Việc GDP cao hơn mức tăng quý I/2020, “cho thấy sự thích nghi, sức chống chịu và xu thế phục hồi của nền kinh tế ngày càng gia tăng”.

Khu vực nông, lâm nghiệp, thủy sản tiếp tục là điểm sáng, với tốc độ tăng 3,16%, năng suất lúa đạt khá, chăn nuôi phục hồi, sản xuất thủy sản khả quan hơn so với cùng kỳ năm trước.

Khu vực công nghiệp và xây dựng có dấu hiệu khởi sắc, đạt mức tăng 6,3%. Trong đó, công nghiệp chế biến, chế tạo vẫn là động lực chính của nền kinh tế, tăng 9,45%, cao hơn cùng kỳ năm trước và tiệm cận mức tăng 2 con số ở thời điểm trước dịch bệnh.

Dịch vụ cũng khởi sắc, tăng 3,34%, chủ yếu nhờ tăng trưởng doanh thu bán lẻ hàng hóa, đạt 6,8% so với cùng kỳ, cho thấy nhu cầu tiêu dùng của người dân đang dần phục hồi trở lại.

Đáng chú ý, lạm phát được kiểm soát, cân đối ngân sách được bảo đảm. Chỉ số CPI tháng 3 tăng 1,16% so với cùng kỳ năm trước, thấp nhất kể từ năm 2016. CPI bình quân quý I chỉ tăng 0,29%. Thu ngân sách quý I đạt 30,1% dự toán, cao hơn các năm trước.

Nhiều chỉ số tín nhiệm quốc gia tiếp tục gia tăng, thể hiện sự công nhận, đánh giá cao của quốc tế đối với những cải thiện vững chắc về tài khóa, nợ công, nợ nước ngoài... cũng như những cải cách mạnh mẽ về thủ tục hành chính, môi trường đầu tư, kinh doanh...

Thị trường tiền tệ, tín dụng ổn định. Lãi suất tiếp tục được duy trì ở mức thấp. Đặc biết trong tháng 3, Moody cũng đã nâng mức tín nhiệm của 15 ngân hàng, phản ánh sức khỏe của nền kinh tế, năng lực, điều hành tốt của toàn hệ thống.

Trong quý I, xuất nhập khẩu hàng hóa tiếp tục đạt kết quả ấn tượng, xuất siêu 2,03 tỷ USD. Tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa ước đạt 152,6 tỷ USD, tăng 24,1% so với cùng kỳ.  Đã có 4 mặt hàng chủ lực đạt kim ngạch xuất khẩu trên 5 tỷ USD, 11 mặt hàng trên 1 tỷ USD, cao hơn so với các năm trước...

Trong quý đầu năm, giải ngân vốn đầu tư công tiếp tục được thúc đẩy. Tính đến ngày 31/3/2021, ước giải ngân kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước năm 2021 đạt 60,75 nghìn tỷ đồng, bằng 13,17% kế hoạch Thủ tướng giao,  trong đó vốn trong nước đạt 14,74%, vốn nước ngoài đạt 0,66%.

Quý đầu năm 2021 cũng là quý thu hút vốn đầu tư nước ngoài phục hồi tích cực. Lần đầu tiên kể từ khi dịch bệnh bùng phát, thu hút vốn đầu tư nước ngoài tăng trưởng dương.

Tổng số vốn FDI quý I đạt 10,13 tỷ USD, tăng 18,5% so với cùng kỳ năm 2020. Đáng chú ý, số vốn đăng ký mới và số vốn đăng ký điều chỉnh tăng mạnh, lần lượt tăng 30,6% và 97,4% so với cùng kỳ năm 2020, cao hơn nhiều so với năm 2019, thời điểm trước dịch bệnh. Trong đó có những dự án quy mô lớn trong lĩnh vực công nghệ cao. 

Quý I còn đánh dấu nhiều sự kiện đáng chú ý như Chương trình chuyển đổi số quốc gia cho doanh nghiệp Việt Nam được đẩy mạnh với hơn 4.000 doanh nghiệp tiếp cận. Dịch vụ Mobile Money được thí điểm triển khai, với kỳ vọng sẽ tăng cường khả năng tiếp cận các dịch vụ tài chính, đặc biệt tại khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa...

Đặc biệt, Việt Nam đã tăng 4 bậc trong bảng xếp hạng các quốc gia hạnh phúc nhất trên thế giới của Liên Hợp Quốc.

Vốn đang tập trung vào bất động sản, chứng khoán

Bên cạnh những kết quả tích cực, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng lưu ý các diễn biến gần đây trên một số loại thị trường.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, có 7 điểm cần lưu ý hiện nay, trong đó đầu tiên là dịch bệnh COVID-19 vẫn đang diễn biến phức tạp trên thế giới, căng thẳng giữa các quốc gia lớn ngày càng gia tăng.

Tăng trưởng kinh tế tích cực nhưng vẫn chưa đạt được tốc độ tăng cùng kỳ của các năm ở thời điểm trước dịch và các kịch bản đã đề ra; một số ngành, lĩnh vực tiếp tục gặp nhiều khó khăn do tác động của dịch bệnh.

Khó khăn nhất là doanh thu dịch vụ lưu trú, ăn uống quý I giảm 3% so với cùng kỳ năm trước, doanh thu du lịch lữ hành giảm sâu đến 60,1%; hoạt động vận tải, hàng không bị tác động nghiêm trọng. Tình hình đăng ký doanh nghiệp vẫn cho thấy tác động dai dẳng của dịch bệnh.

Điểm cần lưu ý thứ 2 sau dịch COVID-19, là nguồn vốn tập trung vào một số lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro hơn là để phục vụ mở rộng sản xuất, kinh doanh.

“Một phần nguyên nhân do lãi suất ở mức thấp, dòng tiền đang có xu hướng đầu tư vào thị trường bất động sản, một phần do công tác quản lý đất đai, quy hoạch và việc thổi giá của đối tượng môi giới, tạo nên các cơn sốt đất, khiến giá bất động sản nhiều khu vực tăng mạnh trong những tháng đầu năm, bất chấp diễn biến của dịch bệnh”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhận định.  

Cùng với bất động sản sốt khắp nơi, người đứng đầu Bộ KHĐT cảnh báo thị trường trái phiếu phát triển nhanh nhưng chủ yếu là trái phiếu của doanh nghiệp bất động sản và ngân hàng, sự tham gia của các doanh nghiệp sản xuất còn hạn chế.

Tương tự, tổng mức huy động vốn vào thị trường chứng khoán tăng cao, tuy nhiên, giá trị phát hành cổ phiếu giảm, cho thấy nguồn vốn vào thị trường không thực sự để phục vụ mở rộng sản xuất, kinh doanh. Trong thời gian tới, cần chú trọng theo dõi sát diễn biến các thị trường trên, không để xảy ra tình trạng bong bóng thị trường, tiềm ẩn nhiều rủi ro, ảnh hưởng đến nền kinh tế.

Chi phí logistics còn cao, ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của doanh nghiệp và nền kinh tế. Xuất khẩu vẫn phụ thuộc chủ yếu vào khu vực có vốn đầu tư nước ngoài, nhập khẩu tập trung cao vào một số thị trường là những cảnh báo tiếp theo cần lưu ý.

Bên cạnh đó, việc cổ phần hóa, thoái vốn của doanh nghiệp nhà nước chậm, hoạt động của doanh nghiệp nhà nước còn nhiều vướng mắc, đóng góp chưa tương xứng với quy mô tài sản, nguồn lực đang nắm giữ.

Kịch bản tăng trưởng GDP năm 2021 sẽ ra sao?

Cập nhật kịch bản tăng trưởng kinh tế năm 2021, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết tốc độ tăng trưởng GDP quý I  tuy cao hơn mức tăng trưởng dự báo trong Báo cáo tháng 1/2021, nhưng vẫn thấp hơn 0,64% so với mục tiêu đặt ra trong Nghị quyết 01.

Do đó, để đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2021 là 6,5%, thì quý II tới GDP cần đạt mức tăng trưởng 7,19% (cao hơn 0,08% so với Nghị quyết 01). Tiếp đến quý III cần tăng 6,78% (cao hơn 0,07%) và quý IV cần tăng 7,16% (cao hơn 0,49%).

Hiện  xu hướng phục hồi kinh tế thế giới và trong nước đã rõ ràng hơn, là thuận lợi cho việc đạt được mục tiêu phát triển kinh tế xã hội năm 2021. Bộ trưởng đưa ra 9 nội dung trọng tâm để thúc đẩy tăng trưởng mà quan trọng nhất là thực hiện quyết liệt các biện pháp kiểm soát, phòng chống dịch bệnh, đẩy mạnh việc mua và triển khai tiêm vaccine COVID-19. Tiếp tục thực hiện chính sách tài khóa, tiền tệ linh hoạt để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Tư lệnh Bộ KHĐT đặc biệt lưu ý cần tập trung theo dõi sát diễn biến của các thị trường tiềm ẩn rủi ro. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước phải giám sát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực bất động sản, chứng khoán, BOT giao thông. Tích cực triển khai các biện pháp xử lý nợ xấu, kiểm soát, hạn chế nợ xấu mới phát sinh; giám sát các tổ chức tín dụng có các khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ.

Bộ Tài chính tập trung theo dõi thị trường trái phiếu doanh nghiệp, đánh giá tình hình thực hiện Nghị định 153 về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ. Tăng cường giám sát biến động của thị trường chứng khoán, chống thao túng giá, phòng ngừa rủi ro tăng nóng của thị trường.

Đồng thời tận dụng cơ hội thúc đẩy cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước gắn với niêm yết trên thị trường chứng khoán để phát triển thị trường.

Thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư ngân sách nhà nước, tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế.

Bộ KHĐT cũng đề xuất quản lý chặt chẽ, hiệu quả việc sử dụng và khai thác tài nguyên, nhất là tài nguyên đất. 

“Trên thực tế, nhiều dự án có diện tích sử dụng đất lớn được lập ra với mục đích chiếm dụng đất, trông chờ chênh lệch địa tô, bán lại dự án, không phải mục đích đầu tư phát triển... cản trở đến hiệu quả sử dụng đất, phát triển kinh tế của các địa phương”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng lưu ý.