Bộ Công Thương nói thủy điện Đak Mi 4 và một số thủy điện ở Quảng Nam đã gánh lũ cho hạ du

Trước nhiều ý kiến cho rằng thủy điện Đak Mi 4 (Quảng Nam) xả xuống hạ du với lưu lượng có thể lên đến hơn 11.000 m3/giây, nhiều khả năng gây nên lũ lịch sử, Bộ Công Thương đã có phản hồi, khẳng định chính Đak Mi 4 đã gánh lũ cho hạ du.

Theo Bộ Công Thương, tính trung bình từ ngày 1/10/2020 đến 28/10/2020, lưu lượng lũ về hồ Đak Mi 4 chỉ là 775,57 m3/s. Thế nhưng, lúc 15h45' ngày 28/10/2020, đỉnh lũ đã lên tới 15.571,47 m3/s, gấp 20 lần so với bình thường.

Thuỷ điện Đak Mi 4 đã tích lại hồ được 70 triệu m3 nước, trong khi dung tích hữu ích của hồ 158 triệu m3 nước, chiếm 45%. Như vậy, nếu không có Đak Mi 4 và quy trình vận hành an toàn, nghiêm ngặt, thì vùng Đại Lộc và hạ lưu sông Vu Gia sẽ lên trên mức báo động 3. Và có thể vượt mức lũ lịch sử năm 2009 vài mét, không loại trừ xảy ra thảm họa.

Lúc 15h30 chiều nay 28/10, Công ty thủy điện Đak Mi thông báo điều chỉnh xả lũ lần 2, với lưu lượng dự kiến 11.400 m3/s. Ảnh: TT

Nói rõ hơn về điều này, Bộ Công Thương dẫn chứng: Ngày 28/10, Trung âm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cho hay lũ trên sông Vu Gia lên rất nhanh. Mực nước lúc 16 giờ ngày 28/10 trên sông Vu Gia tại Ái Nghĩa là 7,55 m - dưới báo động 2 là 0,25 m.

Trong tình huống khẩn cấp đó, để đảm bảo an toàn cho hạ du, Công ty CP Thủy điện Đak Mi - chủ đầu tư thủy điện Đak Mi 4, đã cập nhật, báo cáo kịp thời với tỉnh Quảng Nam và các cơ quan liên quan để vận hành điều tiết xả nước, đã cho xả  tràn ở mức 5.100 m3/s, để có thêm dung tích tiếp nhận nước lũ vào lòng hồ.

Chiều ngày 28/10, lượng nước lũ tiếp tục đổ về hồ thuỷ điện ở mức lớn hơn. Theo báo cáo, lúc 15h45’ ngày 28/10, đỉnh lũ về hồ thuỷ điện Đak Mi 4 đạt mức 15.571m3/s, Thủy điện Đak Mi 4 đã tăng lưu lượng xả tràn lần 2 ở mức 7.074 m3/s.

Với tổng lưu lượng xả qua công trình/lưu lượng đỉnh lũ về hồ là 7.074/ 15.571m3/s, Đak Mi 4 đã cắt được hơn 8.000 m3/s, tương đương trên 50% lưu lượng đỉnh lũ.

Cùng thời điểm đó, nhánh sông có thuỷ điện A Vương, Sông Bung 4 đã chủ động điều tiết, hạ mức nước hồ xuống, để ứng phó với cơn bão số 9. 

Các chuyên gia cho rằng nếu không có Đak Mi 4, cùng các hồ thủy điện A Vương, Sông Bung 4, Sông Tranh 2 và và quy trình vận hành an toàn, thì vùng Đại Lộc và hạ lưu sông Vu Gia sẽ lên trên mức báo động 3, có thể vượt mức lũ lịch sử năm 2009 vài mét, và không loại trừ xảy ra thảm họa.

Cách mà Đak Mi 4 và một số hồ thủy điện nói trên “gánh” một phần lũ cho hạ du,theo giải thích của Bộ Công Thương, tức thủy điện là một dạng hồ chứa dùng để điều tiết nước kết hợp với phát điện. Khi mưa lũ, thủy điện có nhiệm vụ tích nước. Lượng nước tích chính là lượng lũ giảm đi nhờ hồ thủy điện.

Nếu mưa lũ tiếp tục, đến một ngưỡng thứ nhất, gọi là ngưỡng xả, hồ thủy điện bắt đầu xả nước, để giảm tốc độ nước dâng trong hồ. Khi mực nước trong hồ đạt tới ngưỡng thứ 2, hồ sẽ xả nước với lưu lượng lớn hơn. Nhưng nguyên tắc bất di bất dịch là lượng nước xả không vượt quá mức nước lũ về hồ thủy điện.

Bộ Công Thương cho rằng cùng với Dak Mi 4, nhánh sông có thuỷ điện A Vương, Sông Bung 4 đã chủ động điều tiết, hạ mức nước hồ xuống, để ứng phó với cơn bão số 9. Ảnh: TĐAV

Nếu không có hồ thủy điện, thì toàn bộ lượng nước trong mưa lũ đã tràn xuống khu dân cư từ trước khi hồ xả.

Cũng theo Bộ Công Thương, một số hồ thủy điện trước đó đã phát huy tác dụng cắt, giảm lũ cho hạ du, với tổng lưu lượng xả qua công trình trên lưu lượng đỉnh lũ về hồ, như Hồ Quảng Trị là 1.130/1.426 m3/s; Hồ Hương Điền là 2.500/4.552 m3/s; Hồ Bình Điền là 1.873/3.248 m3/s; Hồ Sông Bung 4 là 1.873/3.248 m3/s; Hồ Sông Tranh 2 là 1.501/1.884,8 m3/s.

Bộ Công Thương nhấn mạnh trong trận lũ vượt mức lịch sử tại miền Trung vừa qua, công tác vận hành các hồ chứa thủy điện tại đây cơ bản an toàn, không gây tác động bất lợi cho hạ du. Các hồ chứa vận hành theo Quy trình vận hành liên hồ chứa đã góp phần cắt giảm lũ.

Trước đó, chiều 28/10, sau khi bão số 9 độ bộ, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, thông báo lũ trên sông Vu Gia (Quảng Nam) đang lên rất nhanh. Mực nước lúc 16h trên sông Vu Gia tại Ái Nghĩa là 7,75m, dưới BĐ2 0,25m.

Công ty cổ phần thủy điện Đăk Mi cũng phát thông báo điều tiết xả lũ, dự kiến lúc 15h30, hồ chứa thủy điện Đăk Mi 4 bắt đầu tăng lưu lượng xả lũ lần 2, lên đến 11.400m3/s.

Trước đó,  thủy điện Đăk Mi 4 xả xuống hạ du là 5.100m3/s. Với trường hợp thủy điện tiếp tục duy trì mức xả 5.100m3/s về hạ lưu trong 6-12 giờ tới, mực nước trên sông Vu Gia tại trạm Ái Nghĩa có khả năng lên mức 10,3m, trên báo động 3 là 1,3m (dưới mức lũ lịch sử năm 2009 là 0,47m). 

Trường hợp thủy điện Đăk Mi 4 xả xuống hạ lưu như dự kiến 11.400m3/s, thì trong 6-12 giờ tới, mực nước trên sông Vu Gia tại trạm Ái Nghĩa có khả năng lên mức 11,2m, trên báo động 3 là 2,2m và vượt mức lũ lịch sử năm 2009 là 0,43m. Nguy cơ rất cao gây ngập lụt sâu vùng trũng thấp và sạt lở tại các huyện Nam Giang, Đại Lộc, Điện Bàn, Duy Xuyên, thành phố Hội An của Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng.

Ngoài Đak Mi 4, thời điểm 17 giờ ngày 28/10, thủy điện A Vương cũng xả xuống hạ du với lưu lượng hơn 300 m3/giây, Sông Bung là 326 m3/s.

Lưu lượng nước về sông Vu Gia lên đến gần 7.400 m3/giây.

Thủy điện Đak Mi 4 là nhóm các công trình thủy điện xây dựng trên dòng Đăk Mi tại xã Phước Hiệp huyện Phước Sơn - Quảng Nam. Riêng thủy điện Đak Mi 4 có tổng công suất lắp máy 190 MW, với 4 tổ máy, khởi công tháng 4/2007, hoàn thành tháng 5/2012. Sau đó thủy điện Đak Mi 4C công suất 18 MW với 2 tổ máy được xây dựng bổ sung, nâng tổng công suất lắp máy 208 MW. Đăk Mi là dòng lớn nhất trong số dòng ở thượng nguồn hợp thành sông Vu Gia thuộc hệ thống sông Vu Gia - Thu Bồn ở Quảng Nam.