ASEAN - thị trường xuất khẩu tiềm năng của tôm và cá tra Việt Nam

Lợi thế về thuế quan

Theo VASEP mặc dù ASEAN chỉ đứng thứ 8 về nhập khẩu tôm từ Việt Nam, nhưng đây được đánh giá là thị trường tiềm năng của tôm nói riêng cũng như thủy sản Việt Nam. 

Giá trị xuất khẩu từ Việt Nam sang thị trường này khá ổn định trong những năm gần đây. Bên cạnh đó, doanh nghiệp xuất khẩu tôm sang thị trường này cũng được hưởng những ưu đãi từ Khu vực mậu dịch tự do ASEAN (AFTA) và những Hiệp định liên quan.

Tình hình xuất khẩu tôm của Việt Nam

Tôm là nhóm sản phẩm chiếm tỷ trọng lớn thứ 3 trong tổng xuất khẩu thủy sản sang thị trường ASEAN. Trong 20 năm qua, xuất khẩu tôm Việt Nam sang khối này không ổn định, tăng giảm thất thường. Năm 2004 là năm thành công nhất của tôm Việt Nam tại thị trường ASEAN với 93 triệu USD. Những năm sau đó cũng tăng nhưng chỉ ở mức tối đa 62 triệu USD.

Xuất khẩu tôm Việt Nam sang ASEAN trong giai đoạn từ 2008-2018 tăng từ 24 triệu USD lên 58 triệu USD. Từ 2008 đến 2013, giá trị xuất khẩu tôm sang thị trường này không ổn định. Năm 2014 thì tăng vọt nhờ giá tôm thế giới tăng. Từ 2015 đến 2018, xuất khẩu tôm sang thị trường này có xu hướng tăng với giá trị năm sau cao hơn năm trước đó.

Năm 2019, xuất khẩu tôm Việt Nam sang thị trường ASEAN có xu hướng giảm theo xu hướng giảm chung của tổng xuất khẩu tôm Việt Nam đi các thị trường do giá tôm thế giới giảm trong bối cảnh nguồn cung tăng. Tuy nhiên, tốc độ giảm ở mức thấp hơn so với mức giảm sâu của các thị trường nhập khẩu chính khác.

Quý I/2019, xuất khẩu tôm Việt Nam sang ASEAN đạt 12,7 triệu USD, giảm 10,5% so với cùng kỳ năm 2018. Hiện ASEAN đang là thị trường nhập khẩu tôm đứng thứ 8 của Việt Nam, chiếm 2,1% tổng giá trị xuất khẩu tôm Việt Nam đi các thị trường.

Xuất khẩu tôm Việt Nam sang ASEAN có những lợi thế về thuế quan

Xuất khẩu tôm Việt Nam sang ASEAN có những lợi thế về thuế quan từ các Hiệp định đã được ký kết với ASEAN và đã có hiệu lực. Năm 1992, Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN họp tại Singapore đã quyết định thành lập Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN (AFTA). Theo cam kết, các nước thành viên phải giảm thuế nhâp khẩu xuống 0-5% trong vòng 10 năm.

Nhu cầu nhập khẩu cá tra tại ASEAN tiếp tục tăng

Quý IV/2018, giá trị xuất khẩu cá tra sang thị trường ASEAN đạt 57 triệu USD, tăng 35,6% so với QIV/2017. Năm 2018 đạt 202,6 triệu USD, tăng 41,5%. Trong đó, 3 thị trường xuất khẩu đơn lẻ lớn nhất là: Thái Lan tăng 48,8%; Singapore tăng 20,7% và Philippines tăng 32,1%.

Như vậy, cho đến nay, ASEAN vẫn là thị trường xuất khẩu lớn thứ 4 của các doanh nghiệp cá tra Việt Nam sau Mỹ, Trung Quốc và EU.

xuất khẩu cá tra

Theo thống kê của ITC, 10 tháng đầu năm 2018, Việt Nam là thị trường nguồn cung cá thịt trắng lớn nhất của Thái Lan, trong đó, sản phẩm nhập khẩu chủ yếu là cá tra phile đông lạnh (HS 030462) với giá trị nhập trung bình từ 4,4 - 6,9 triệu USD/tháng và khối lượng nhập khẩu từ 2.000 - 3.750 tấn/tháng.

Ngoài sản phẩm cá tra Việt Nam, Thái Lan cũng nhập khẩu một số sản phẩm cá thịt trắng khác như: Thịt cá Alaska (HS 030494) từ Mỹ và cá Alaska pollock (HS 030367) từ Nga. Cho tới thời điểm này, nhập khẩu cá tra phile đông lạnh của Thái Lan vẫn khá ổn định, nhu cầu tốt.

Ngoài Thái Lan,  trong năm 2018, xuất khẩu cá tra sang hai thị trường Singapore và Phillipines cũng đạt mức tăng trưởng cao với giá trị đạt lần lượt 42,3 triệu USD và 37,4 triệu USD.

Trong 9 tháng đầu năm 2018, Singapore nhập khẩu cá tra chủ yếu từ Việt Nam, ngoài ra, nước này cũng nhập khẩu cá tra từ Trung Quốc và Malaysia. Ngoài sản phẩm cá tra phile đông lạnh, Singapore cũng nhập khẩu sản phẩm cá Alaska pollock đông lạnh (HS 030475) từ Trung Quốc và cá rô phi đông lạnh (HS 030461) từ Indonesia.

Cũng trong năm này, nhu cầu nhập khẩu cá tra từ Singapore và Philippines ổn định và tăng trưởng ở mức hai con số. Đây là những dấu hiệu khả quan cho cá tra Việt Nam tại ASEAN.

Hiện nay, ngoài Trung Quốc thì Indonesia cũng đang là nước “nhen nhóm” ý định gia tăng sản xuất, mở rộng quy mô nuôi cá tra để nhắm tới thị trường Trung Đông và một số thị trường trong khu vực ASEAN do nhận thấy nhu cầu khá lớn tại hai khu vực này.

Trong năm 2019, dự báo, nhu cầu nhập khẩu cá tra tại ASEAN, đặc biệt là thị trường Thái Lan, Philippines và Singapore tiếp tục tăng trưởng ổn định và tăng trưởng dương. Đây là cơ hội cho các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra tiếp tục tăng tỷ trọng xuất khẩu sang thị trường này.