8 sai lầm khi đầu tư ở thị trường 'Bull market'

Thị trường cổ phiếu đầy rẫy sự hào nhoáng. Các nhà đầu tư hiện tại đang giả định rằng lợi nhuận lịch sử gần đây sẽ lặp lại, trong khi một nhóm nhà đầu tư mới đang chuẩn bị tham gia, bị thu hút bởi lợi nhuận cao mà bạn bè và người thân của họ kiếm được.

Các nhà đầu tư nhỏ lẻ thừa nhận phạm phải những sai lầm lớn nhất trong các phiên thị trường "Bull market" (thị trường giá lên) như thế này. The Economic Times đã liên hệ với các chuyên gia đầu tư để biết những sai lầm phổ biến nhất và cách họ tránh những lỗi đầu tư này.

Lao vào những cổ phiếu lần đầu được niêm yết trên sàn (IPO) với giá cao

Các nhà đầu tư thường đổ xô vào thị trường cổ phiếu lần đầu được niêm yết (IPO) mà không nhận ra rằng thị trường sơ cấp và thứ cấp là hai mặt của cùng một đồng tiền.

Nhiều công ty đang sử dụng xu hướng tăng giá trên thị trường thứ cấp nhằm huy động vốn thông qua thị trường sơ cấp. Các chuyên gia cho rằng các đợt niêm yết cổ phiếu (IPO) lớn thường diễn ra ở giai đoạn tăng trưởng của thị trường tăng giá.

Xu hướng tăng giá này đang giúp các công ty phát hành bán ra lượng cổ phiếu mà họ nắm giữ với giá cao.

Mayank Khemka, Giám đốc Công nghệ phụ trách khu vực Ân Độ của Deutsche Bank cho biết: “Các chủ ngân hàng đầu tư định giá IPO ở mức tối đa và để lại mức định giá rất thấp cho các nhà đầu tư”.

Vậy nên bạn có nên tránh thị trường IPO lúc này không? Không hẳn vậy. “Đừng tránh tất cả các đợt IPO". Naveen Kulkarni, Giám đốc Công nghệ của Axis Securities, cho biết một vài cổ phiếu tốt cũng xuất hiện ở những thị trường quá nhiệt như thế này.

Tuy nhiên, bạn cần phải hết sức cẩn thận vì nhiều nhà đầu tư đã mất tiền vào các đợt IPO có mức giá cao và chất lượng thấp trong những tháng gần đây.

Làm thế nào nhà đầu tư có thể trở thành người chiến thắng và tránh thất bại? Đầu tiên, hãy xem người đang điều hành đơn vị đó là ai và chỉ đầu tư vào các đợt IPO từ các chủ ngân hàng thương mại hàng đầu. Thứ hai, tránh những cổ phiếu được huy động mà không phải dành cho doanh nghiệp mà là bởi những người quảng bá kêu gọi hoặc các nhà đầu tư lúc đầu đang muốn giảm số cổ phần mà họ đang nắm giữ. Thứ ba, tránh những công ty có số nợ cao.

Thị trường sơ cấp còn có thể rủi ro hơn cả khi đầu tư vào thị trường thứ cấp

“Quản trị doanh nghiệp cực kỳ quan trọng. Các nhà đầu tư nên tránh các cổ phiếu niêm yết (IPO) từ những kẻ kêu gọi đầu tư đã hủy niêm yết công ty của chính họ lúc trước với mức định giá thấp hơn và quay lại cùng cổ phiếu niêm yết (IPO) với mức giá cao hơn”, Daljeet Singh Kohli, Giám đốc Công nghệ của StockAxis.com cho biết.

Nhũng nhà đầu tư cũng nên sàng lọc so sánh định giá với các công ty đã niêm yết trong cùng ngành. Tuy nhiên, điều này rất khó khăn khi nhóm cổ phiếu này là của những người chơi duy nhất như Zomato hoặc Paytm.

Rơi vào cái bẫy “Ưu đãi quỹ mới” (NFO)

Cũng như các công ty đang sử dụng thị trường tăng giá để có được mức định giá tối đa cho các đợt niếm yết cổ phiêu (IPO) của họ, các quỹ tương hỗ đang tung ra các “Ưu đãi quỹ mới” (NFO) nhằm thu về số tiền tối đa.

Melvin Joseph, Nhà hoạch định tài chính Finvin cho biết: “Phương thức huy động vốn quỹ này của các quỹ đầu tư không phải là mối quan tâm của các nhà đầu tư. Kể từ khi các nhà đầu tư được thông báo rằng NFO này tương tự như các hệ thống hiện có, thì NFO này hướng đến các nhà đầu tư mới và chưa có kinh nghiệm.

Tốt nhất là tránh NFO nếu đã có một kế hoạch tương tự với hồ sơ theo dõi. Nếu bạn thực sự hiểu cách nó sẽ hoạt động và đây là một chủ đề mới hoặc độc đáo với bạn, thì hãy đầu tư vào.

Ví dụ, các nhà đầu tư không biết mô hình lượng tử của Tata Quant Fund sẽ hoạt động như thế nào tại thời điểm NFO diễn ra vào tháng 1/2020. Quỹ này hóa ra là một thảm họa. Mặc dù các mô hình này đều dựa trên các phân tích tài chính trong lịch sử, nhưng không có gì đảm bảo rằng chúng sẽ hoạt động trong tương lai.

Ngoài ra, việc ủy quyền bị hạn chế cũng có nghĩa là người quản lý quỹ không thể thực hiện được các điều chỉnh quỹ. Các nhà đầu tư cũng nên tránh các NFO như Bharat-22, được người bán thiết kế dành cho người bán.

Mua cổ phiếu thuộc các lĩnh vực đang nóng

Các nhà đầu tư bắt đầu mua những cổ phiếu sau khi chúng lên cơn sốt. Nhưng đồng thời họ cũng đổ tiền vào các quỹ tương hỗ đã vận hành tốt trong quá khứ.

Điều này đặc biệt đúng với các quỹ tập trung vào những lĩnh vực khác nhau. Vì các nhóm mã ngành hoặc xu thế phát triển đều có xu hướng biến động, nên một trong số nhóm cổ phiếu đó sẽ luôn nằm trong số những cổ phiếu tăng giá hàng đầu.

“Tốt nhất các nhà đầu tư nên đầu tư vào một lĩnh vực hoặc nhóm ngành hiện tại chưa hoạt động tốt nhưng được kỳ vọng là sẽ phục hồi lại trong thời gian thích hợp sắp tới - điều này đồng nghĩa với sự phục hồi. Tuy nhiên, hầu hết các nhà đầu tư lại làm ngược lại", Tanwir Alam, Người sáng lập và Giám đốc điều hành của Fincart cho biết.

Ví dụ, các quỹ trong lĩnh vực dược phẩm hiện là con cưng đã tạo ra lợi nhuận âm một vài năm trở lại đây.

Các lĩnh vực hoặc nhóm ngành liên quan dành cho các nhà đầu tư có hiểu biết. Cũng giống như lệnh vào lệnh, các nhà đầu tư cũng cần căn thời gian để thoát lệnh. Tốt nhất là nên tránh các lĩnh vực hoặc các quỹ có liên quan các lĩnh vực trên ngay bây giờ vì hầu hết các lĩnh vực này đều hiện đang rất cao trào, thu hút.

Ngay cả như vậy, những quỹ như vậy không phù hợp với những nhà đầu tư muốn nắm giữ lâu dài. “Hiệu quả hoạt động của các ngành kéo dài trung bình trong dài hạn. Vì thế sẽ hợp lý hơn khi sử dụng các quỹ đa dạng hóa các lĩnh vực khác nhau”, Joseph nói.

Đặt cược vào các danh mục đầu tư tập trung

Nhiều nhà đầu tư mới có thể không biết về lý thuyết danh mục đầu tư hiện đại và do đó họ chỉ đầu tư vào một số cổ phiếu thường được chọn.

Vì các danh mục đầu tư tập trung có nhiều biến động hơn và chúng ta đang ở giữa một thị trường tăng giá dữ dội, nên họ chắc hẳn đang rất thích thú với điều này. Nhưng các chuyên gia cho rằng đa dạng hóa danh mục đầu tư chính là chìa khóa để đầu tư cổ phiếu hiệu quả.

Vinay Khattar, Phó Chủ tịch Cấp cao kiêm Trưởng Bộ phận Nghiên cứu của Edelweiss Securities cho biết: “Có một danh mục đầu tư đa dạng là điều rất quan trọng, đặc biệt là khi thị trường chứng khoán đang ở mức rủi ro cao như hiện nay".

Một danh mục đầu tư tập trung có thể tác động xấu đến bạn khi thị trường bất chợt chuyển hướng. Ngay cả các nhà quản lý quỹ chuyên nghiệp cũng gặp khó khăn trong việc quản lý danh mục đầu tư tập trung.

Trong vài năm qua thị trường chứng khoán đã chứng kiến sự phân cực nghiêm trọng. Có thể kể đến như Quỹ JM Core 11, vốn có danh mục đầu tư tập trung chỉ gồm 11 cổ phiếu, đã hoạt động kém hiệu quả so với kết quả trong hai năm trước đây của họ.

Các chuyên gia cho biết bạn cần nhiều cổ phiếu hơn để đa dạng hóa danh mục đầu tư cho phù hợp. Nikhil Kamath, Đồng sáng lập và Giám đốc Công nghệ của Zerodha, cho biết: “Khoảng 20 cổ phiếu là đủ để tạo ra một danh mục cổ phiếu đa dạng và giảm thiểu rủi ro cho các nhà đầu tư".

Chuyển hoàn toàn từ quỹ đầu tư sang đầu tư cổ phiếu trực tiếp

Sau khi các nhà đầu tư kiếm được tiền trên thị trường giá lên, một số nhà đầu tư bắt đầu nghĩ rằng họ có thể đánh bại các nhà quản lý quỹ kinh nghiệm và bắt đầu chuyển danh mục đầu tư của họ sang đầu tư cổ phiếu trực tiếp.

Sự gia tăng đột ngột về số lượng tài khoản demat là minh chứng cho điều này. Nhưng đây có thể là một sai lầm nghiêm trọng. “Đừng bao giờ hiểu nhầm rằng những thành công trên thị trường giá lên là do kỹ năng đầu tư của bạn.

Khattar cho biết: "Thị trường giá lên sẽ được theo sau bởi thị trường giá xuống và đó sẽ là bài kiểm tra thực sự".

Thậm chí ngay cả những nhà đầu tư đã chuyển một phần nhỏ lượng đầu tư sang cổ phiếu trực tiếp cũng cần phải thận trọng. Điều này có thể ứng với ngay cả đối với những nhà đầu tư đã làm điều này vài tháng trước và kiếm được nhiều tiền từ cổ phiếu trực tiếp.

K. Sandeep Nayak, Giám đốc điều hành của Centrum Broking, cho biết: “Trong giai đoạn tăng trưởng của thị trường giá lên, một số nhà đầu tư rút lui và bắt đầu đầu tư vào các cổ phiếu chất lượng thấp hơn. Điều này có thể phản tác dụng vì hầu hết các cổ phiếu đều đã được định giá cao. Sự hiểu biết của bạn về cổ phiếu và lĩnh vực này cần phải vượt trội so với thị trường thì mới kiếm thêm tiền".

Kamath nói: “Vì các nhà đầu tư hiện đang mua ở mức định giá cao hơn, họ chỉ nên đầu tư vào các cổ phiếu chất lượng cao”. Kulkarni nói: “Tránh các công ty có vấn đề với người kêu gọi đầu tư, tăng nợ hoặc lợi tức vốn chủ sở hữu thấp".

Vì thị trường hiện đã ở mức sàn cao, các chuyên gia cho biết ngay cả những nhà giao dịch dày dạn kinh nghiệm cũng nên giảm sử dụng đòn bẩy.

“Được khuyến khích bởi những thành công trước đó của họ, các nhà giao dịch có xu hướng tăng đòn bẩy và đây sẽ là một sai lầm lớn. Trên thực tế, họ nên nới lỏng đòn bẩy trong các giai đoạn trước của thị trường tăng giá như bây giờ”, Nayak của Centrum Broking nói.

Không ghi nhận lợi nhuận từng phần trong thị trường giá lên

Một sai lầm thường thấy của các nhà đầu tư nhỏ lẻ là không ghi nhận lợi nhuận từng phần trong một thị trường tăng giá.

Nayak cho biết: “Mặc dù thị trường có thể tăng cao hơn nữa và điều này sẽ dẫn đến một số khoản lỗ không đáng kể, nhưng đó không phải là điều đáng lo lắng". Như họ nói, "không ai từng đạt lợi nhuận trước khi bị lỗ".

Tuy nhiên, rất ít người có thể thực hiện được điều này bởi vì khi thị trường tăng, nhận thức rủi ro của mỗi cá nhân sẽ thay đổi. Thay đổi trong cảm nhận rủi ro đầu tư là một hiện tượng phổ biến trong thị trường tăng và giảm.

Cùng một người đã từng tránh rủi ro trong thị trường giá giảm thường chịu rủi ro cao trong thị trường tăng giá do lợi nhuận lịch sử cao.

Ví dụ, lợi nhuận SIP 5 năm đã trên 20%. Sẽ thật ngu ngốc khi mong đợi lợi nhuận tương tự trong những năm tới.

Mặc dù các chuyên gia yêu cầu các nhà đầu tư nên trực chờ trong thị trường giá giảm và cẩn trọng trong thị trường tăng giá, hầu hết các nhà đầu tư lại làm điều hoàn toàn ngược lại.

“Hầu hết mọi người đã quên đi cuộc khủng hoảng tháng 3 năm 2020 do không nhớ về nó. Một số nhà đầu tư và những người sắp nghỉ hưu trong vài năm tới, đang giữ vốn chủ sở hữu mặc dù tỷ trọng của nó đã vượt qua 80% và cũng đang bắt đầu đầu tư mới", Joseph nói.

Sự lạc quan này có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Các nhà đầu tư như vậy nên bán một phần vốn chủ sở hữu của họ và chuyển số tiền đó sang các thu nhập cố định được đảm bảo an toàn. Đầu tư mới vào các khoản nợ và giảm phần vốn chủ sở hữu là một chiến lược tốt hơn vì sẽ không có bất kỳ khoản thuế nào do việc tái cơ cấu đầu tư này.

Việc phân bổ các khoản nợ gia tăng này ngay lúc này đồng thời cũng sẽ giúp bạn gia tăng vốn chủ sở hữu vào thời điểm thích hợp.

“Mặc dù điều quan trọng là phải vượt qua làn sóng tăng giá hiện tại, nhưng các nhà đầu tư không nên quá lo lắng và quá khích. Vì mọi thứ hiện nay đều đắt đỏ, vậy nên hãy chờ đợi sự điều chỉnh của thị trường để triển khai các phân bổ đầu tư mới,” Khattar nói.

Rút khỏi thị trường chứng khoán hoàn toàn

Điều mà các chuyên gia khuyên bạn ngay lúc này là hãy điều chỉnh lại phân bổ tài sản ưu tiên của bạn hoặc thậm chí thấp hơn một chút tới mức độ so với phân bổ chiến thuật. Bạn cũng có thể đẩy nhanh việc giảm phân bổ vốn chủ sở hữu này trong các tình huống đặc biệt.

Joseph nói: “Vì vốn chủ sở hữu đã đem lại mức lợi nhuận tốt, nên các nhà đầu tư có thể đẩy nhanh việc giảm vốn chủ sở hữu nếu đạt được bất kỳ mục tiêu lớn nào trong vòng 5 năm tới".

Tuy nhiên, cũng có một mặt trái của việc chơi chứng khoán quá mức an toàn. Cũng như việc không ghi nhận lợi nhuận từng phần là một sai lầm, thì việc rút lui hoàn toàn khỏi thị trường do lo ngại về định giá cũng có thể phản tác dụng.

Alam nói: “Đừng rút khỏi thị trường chứng khoán ngay bây giờ vì câu chuyện tăng trưởng dài hạn của Ấn Độ hay Việt Nam vẫn còn nguyên vẹn và thị trường cũng sẽ hoạt động tốt vì các doanh nghiệp vẫn đạt chất lượng tốt”, Alam nói.